Tashqi siyosat, migratsiya, terrorizm: Rossiyaning 2024-yilda MDHga raislik qilish konsepsiyasi
© Sputnik / Vladislav Vodnev
/ Obuna bo‘lish
Raislik Hamdo‘stlik faoliyatida uzviylikni ta’minlash va bir qator maqsadlarga erishishga qaratiladi.
TOShKENT, 3 yanv — Sputnik. Bu yildan boshlab Rossiya Federatsiyasi Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligiga raislik qiladi. Shu munosabat bilan mamlakatning tashkilotga raislik qilish konsepsiyasi e’lon qilindi.
Raislik Hamdo‘stlik faoliyatida uzviylikni ta’minlash va quyidagi maqsadlarga erishishga qaratilgan bo‘ladi:
MDHni integratsion birlashma sifatida yanada mustahkamlash, uning xalqaro nufuzini oshirish, Hamdo‘stlik va boshqa xalqaro tashkilotlar, shuningdek manfaatdor davlatlar o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirish;
tashqi siyosiy faoliyatni muvofiqlashtirish va qo‘shma xalqaro tashabbuslarni ilgari surish, Hamdo‘stlikning parlament o‘lchovini rivojlantirishni o‘z ichiga olgan keng ko‘lamli mavzular bo‘yicha ko‘p tomonlama siyosiy muloqot uchun vakillik platformasi sifatida MDH rolini oshirish;
iqtisodiy integratsiyani, shu jumladan, yagona iqtisodiy makon yaratish kontekstida, energetika, sanoat va agrosanoat kooperatsiyasi, raqamlashtirish, transport va kommunikatsiyalar, ekologiya va iqlimni muhofaza qilish, ilmiy-texnikaviy va innovatsion hamkorlik sohasida o‘zaro hamkorlikni chuqurlashtirish;
Hamdo‘stlikka a’zo davlatlarning xavfsizligiga an’anaviy va yangi chaqiriq va tahdidlarga birgalikda qarshi kurashish mexanizmlarini takomillashtirish, harbiy sohada va chegara xavfsizligini ta’minlash sohasida hamkorlikni mustahkamlash;
madaniy-gumanitar hamkorlikni kengaytirish;
mintaqadagi barcha davlat va tashkilotlarning salohiyatini birlashtiruvchi keng integratsiya konturi sifatida Katta Yevroosiyo hamkorligini shakllantirish maqsadida Hamdo‘stlik faoliyatini Yevroosiyo makonidagi boshqa integratsiya formatlari bilan bog‘lash;
MDH doirasidagi hamkorlikning huquqiy asoslari va institutlarini takomillashtirish.
Tashqi siyosiy hamkorlik sohasida rivojlanayotgan integratsion birlashma sifatida MDHning xalqaro maydonda ijobiy nufuzini mustahkamlash, uni ko‘p qutbli dunyo tartibining yangi arxitekturasiga moslashtirishga alohida e’tibor qaratish rejalashtirilgan.
Sa’y-harakatlar ishtirokchi davlatlarning dolzarb global va mintaqaviy mavzular bo‘yicha mujassamlashgan yondashuvlarini ishlab chiqish va ularni xalqaro platformalarda, birinchi navbatda, BMTda birgalikda ilgari surishga qaratilgan bo‘ladi.
Hamdo‘stlik davlatlarining qo‘shma bayonotlarini qabul qilish va keng ko‘lamli masalalar bo‘yicha ko‘p darajali Tashqi ishlar vazirliklariaro maslahatlashuvlar o‘tkazish amaliyoti davom ettiriladi.
Faoliyatning muhim yo‘nalishi MDHning "tashqi" joylashuvi, do‘st davlatlar, xalqaro tashkilotlar va birlashmalar, xususan, Yevroosiyo iqtisodiy ittifoqi, Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti, Shanxay hamkorlik tashkiloti, BRIKS davlatlararo assotsiatsiyasi, Osiyo-Tinch okeani iqtisodiy hamkorlik forumi va boshqalar bilan munosabatlarini rivojlantirish bo‘ladi.
Yagona huquqiy makonni shakllantirish maqsadida MDHga a’zo davlatlar Parlamentlararo assambleyasi faoliyatini qo‘llab-quvvatlash, uning xalqaro nufuzini oshirish, boshqa parlament birlashmalari bilan aloqalarni mustahkamlashga asosiy e’tibor qaratiladi.
MDH doirasida huquqiy hamkorlikning boshqa formatlarini, shuningdek, o‘zaro huquqiy yordam ko‘rsatish va fuqarolarning shaxsiy, mulkiy va nomulkiy huquqlarini huquqiy himoya qilishni ta’minlash masalalari bo‘yicha sud, huquqni muhofaza qilish va boshqa organlarning o‘zaro hamkorligi mexanizmlarinifaol rivojlantirish kutilmoqda.
Savdo-iqtisodiy sohada MDHning 2030-yilgacha bo‘lgan davrda Iqtisodiy rivojlanish strategiyasining birinchi bosqichini (2021–2025-yillar) amalga oshirish bo‘yicha Harakatlar rejasini amalga oshirish, erkin savdo zonasini yanada rivojlantirish, ko‘p tomonlama iqtisodiy hamkorlik mexanizmlari salohiyatini oshirish va tadbirkorlik subyektlarining ishbilarmonlik faolligini rag‘batlantirish, bojxona sohasida o‘zaro hamkorlikni chuqurlashtirish, muvofiqlashtirilgan monopoliyaga qarshi siyosatni olib borish va adolatli raqobat sharoitlarini ta’minlash, innovatsiyalardan keng foydalanishga ustuvor ahamiyat beriladi.
Shuningdek, o‘zaro savdosini kengaytirish va uni liberallashtirish darajasini oshirish, investitsiya va infratuzilma loyihalari, tadbirkorlik tashabbuslari, shu jumladan yoshlar uchun qulay investitsiya muhitini yaratish, Yevroosiyo ishlab chiqarish va transport-logistika zanjirlarida MDH davlatlarining milliy xo‘jaliklari va xo‘jalik yurituvchi subyektlarining ishtirokini oshirish bo‘yicha ishlar amalga oshiriladi.
Import o‘rnini bosish va tovar birjalarini kengaytirish masalalariga, iqlim kun tartibining iqtisodiy jihatlariga alohida e’tibor qaratiladi. Rossiyaning ustuvor yo‘nalishlari, shuningdek, alohida davlatlar va ularning birlashmalari tomonidan xalqaro huquqni buzadigan bir tomonlama majburlov choralarini qo‘llashning salbiy oqibatlarini minimallashtirishni o‘z ichiga oladi.
MDH va Yevroosiyo iqtisodiy ittifoqi faoliyatini integratsiyalash, ularning huquqiy asoslarini bir-biriga yaqinlashtirish, MDH Ijroiya qo‘mitasi va Yevroosiyo iqtisodiy komissiyasi o‘rtasidagi aloqalarni kengaytirish borasidagi sa’y-harakatlar davom ettiriladi.
Rossiya raisligi davrida energetika sohasidagi ustuvor vazifalar quyidagilar bo‘ladi:
energiya xavfsizligini ta’minlash;
milliy iqtisodiyotlarning raqobatbardoshligini oshirish uchun energiya resurslari va energiya resurslari bilan xalqaro savdo imkoniyatlaridan samarali foydalanish;
MDHga a’zo davlatlarning yoqilg‘i-energetika kompleksi tarmoqlarining ilmiy-texnikaviy rivojlanishini ta’minlash;
kam uglerodli energiyani rivojlantirish;
mutaxassislar tayyorlash sohasida hamkorlikni chuqurlashtirish.
Yevroosiyo mintaqasining katta tranzit salohiyatidan kelib chiqib, MDHga a’zo davlatlar o‘rtasida 2030-yilgacha bo‘lgan davrda transport sohasida shu jumladan, “Sharq-G‘arbiy”, “Shimol-Janub” trans-Yevroosiyo logistika yo‘laklarini va “Sibir-Janubiy” xalqaro transport koridorini rivojlantirish maqsadida: “Sibir/Ural – Markaziy Osiyo – Janubiy Osiyo/Fors ko‘rfazi” hamkorlikning ustuvor yo‘nalishlari amalga oshiriladi.
MDH davlatlarining moliyaviy suverenitetini mustahkamlash maqsadida sa’y-harakatlar o‘zaro hisob-kitoblarda milliy valyutalardan foydalanishni kengaytirish va uchinchi shaxslardan mustaqil hisob-kitob infratuzilmasini yaratish, shu jumladan, bank tashkilotlari o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri vakillik aloqalarini o‘rnatish va transchegaraviy to‘lov mexanizmlarini integratsiyalashga yo‘naltiriladi.
Shuningdek, tashqi savdo shartnomalariga uzluksiz xizmat ko‘rsatishni ta’minlash, moliya bozorlari va to‘lov infratuzilmasini raqamlashtirish, to‘lov-hisob-kitob munosabatlari sohasida o‘zaro hamkorlikni kengaytirish, shu jumladan, milliy to‘lov kartalarini o‘zaro qabul qilishni tashkil etish nuqtayi nazaridan amaliy jihatlar ustida ish olib borish rejalashtirilgan.
MDHga a’zo davlatlarda sanoat kooperatsiyasi, yangi yuqori texnologiyali ishlab chiqarishlarni yaratish, sanoat ishlab chiqarishini jadal rivojlantirish va modernizatsiya qilishga ko‘maklashish, uning texnologik yangilanishi, yuqori qo‘shilgan qiymat ulushiga ega raqobatbardosh, innovatsion va bilim talab qiladigan mahsulotlar ishlab chiqarish va eksportini ko‘paytirish ko‘zda tutilmoqda.
MDHda yagona agrosanoat bozori shakllantiriladi
Hamdo‘stlik davlatlarini yuqori sifatli oziq-ovqat mahsulotlari bilan uzluksiz ta’minlash va oziq-ovqat xavfsizligi sohasida yetakchi o‘rinlarni birlashtirishga erishish maqsadida MDHda yagona agrosanoat bozorini shakllantirishga hissa qo‘shish, agrosanoat majmuasida ilmiy-texnik va innovatsion salohiyatni yuksaltirish, qishloq xo‘jaligi texnikasini o‘zaro yetkazib berishni kengaytirish rejalashtirilmoqda.
Ekologik sohada atrof-muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, “yashil” va “o‘tish davri” texnologiyalarni joriy etish, suv va o‘rmon resurslarini boshqarish, bioxilma-xillikni saqlash, iqlim o‘zgarishi muammosi, transchegaraviy va alohida muhofaza etiladigan tabiiy hududlarni yaratish va ularning faoliyatini ta’minlash, chiqindilarni boshqarish sohasida tajriba almashish, MDH davlatlarining ekologik qonunchiligining yaqinlashish masalalariga e’tibor qaratilishi kutilmoqda.
Raqamlashtirish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasida raqamli jamiyatni shakllantirish va raqamli biznes makonini rivojlantirish, sun’iy intellekt texnologiyalari, raqamli va geodeziya infratuzilmasini tizimli rivojlantirishni qo‘llab-quvvatlash, elektron xizmatlar ko‘rsatish xizmatlarini takomillashtirish, shuningdek raqamli davlat boshqaruvi bo‘yicha sa’y-harakatlar davom ettiriladi.
Axborot xavfsizligi, terrorizm, ekstremizm, jinoyatchilikka qarshi kurashish
Axborot xavfsizligi sohasida MDHga a’zo davlatlar o‘rtasida keng qamrovli o‘zaro hamkorlikni rivojlantirishga, jumladan, global miqyosda, birinchi navbatda, BMT doirasida qo‘shma yondashuv va tashabbuslarni ilgari surish maqsadida asosiy e’tibor qaratiladi.
An’anaviy va yangi chaqiriq va tahdidlarga birgalikda qarshi kurashish mexanizmlari, terrorizm, ekstremizm, transmilliy jinoyatlar, jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish (yuvish), giyohvandlik vositalari, psixotrop moddalar va ularning prekursorlari, o‘qotar qurollar, o‘q-dorilar, portlovchi moddalar va portlovchi qurilmalarning noqonuniy aylanishi kabilar bundan keyin ham mustahkamlanadi.
Jinoyatchilikka qarshi kurashish bo‘yicha 2024–2028 yillarga mo‘ljallangan Davlatlararo qo‘shma chora-tadbirlar dasturi, MDHga a’zo davlatlarning 2023–2025 yillarga mo‘ljallangan terrorizm va ekstremizmga qarshi kurashdagi hamkorlik dasturlari va boshqa soha hujjatlari, shuningdek, Jinoyatdan olingan daromadlarni legallashtirish (legallashtirish) va terrorizmni moliyalashtirish xavfini baholash bo‘yicha xalqaro markazning ishga tushirilishini amalga oshirishga alohida e’tibor qaratiladi.
MDHning mazkur masalalar bo‘yicha BMT, KXShT, ShHTning tegishli tuzilmalari, shuningdek, boshqa tashkilot va birlashmalar bilan o‘zaro hamkorligi salohiyatini oshirish kutilmoqda.
Giyohvand moddalarning noqonuniy aylanmasi kanallari va o‘qotar qurollarning noqonuniy aylanishini aniqlash va ularga chek qo‘yish bo‘yicha hamkorlikda tezkor tadbirlar o‘tkazish amaliyoti davom ettiriladi.
Biologik xavfsizlikni ta’minlash sohasida sa’y-harakatlar biologik xavflar monitoringi tizimini mustahkamlash, ularga javob berishning yagona tamoyillari va yondashuvlarini ishlab chiqish, axborot almashishga yo‘naltiriladi.
Favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etish sohasida tabiiy ofatlar va ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalar monitoringi va prognozi masalalariga alohida e’tibor qaratiladi.
Harbiy hamkorlik
2025 yilgacha Harbiy hamkorlik konsepsiyasi va 2021–2025 yillarda tashqi chegaralarda chegara xavfsizligini mustahkamlash bo‘yicha hamkorlik dasturi qoidalaridan kelib chiqib, harbiy va harbiy-texnikaviy sohalarda hamkorlikni chuqurlashtirish rejalashtirilmoqda.
Sa’y-harakatlar MDHda qo‘shma harbiy tizimlarni rivojlantirish bo‘yicha qabul qilingan uzoq muddatli dasturlarni amalga oshirish, harbiy kadrlarni harbiy-kasbiy tayyorlash, harbiy ta’lim, fan, madaniyat, sport va ko‘p tomonlama harbiy hamkorlikning boshqa yo‘nalishlari bo‘yicha hamkorlikni kengaytirishga qaratiladi.
Harbiy-vatanparvarlik tarbiyasi, umumiy ma’naviy-axloqiy qadriyatlarni targ‘ib etish borasida hamkorlikda ishlar olib borishga katta e’tibor qaratiladi.
MDH mamlakatlari hududlari ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy-gumanitar salohiyatini mustahkamlash maqsadida MDHga a’zo davlatlarning 2030-yilgacha bo‘lgan hududlararo va transchegaraviy hamkorligi konsepsiyasini amalga oshirish davom ettiriladi.
Munitsipalitetlararo hamkorlik sohasida mahalliy davlat hokimiyati organlariga MDHning boshqa mamlakatlari munitsipalitetlari bilan hamkorlik aloqalarini o‘rnatish, qardosh shaharlar o‘rtasidagi aloqalarni faollashtirish, shaharlararo hamkorlikning xalqaro dasturlarini amalga oshirishda yordam ko‘rsatiladi.
Davlatlararo ilmiy-texnikaviy ma’lumotlar almashinuvini osonlashtirish, iqtisodiyotning innovatsion tarmoqlari uchun yuqori malakali kadrlar tayyorlash, sun’iy intellekt sohasida tadqiqot va ishlanmalarni qo‘llab-quvvatlash, akademik va ilmiy harakatchanlikni oshirish, maktablararo va universitetlararo aloqalarni rivojlantirish, tarmoq universitetlari amaliyotini ilgari surish, o‘qituvchilar almashinuvini kengaytirish ko‘zda tutilgan.
"Ijtimoiy-mehnat munosabatlari, aholi migratsiyasi sohasidagi hamkorlikning huquqiy asoslarini takomillashtirish, noqonuniy migratsiyaga qarshi kurash samaradorligini oshirish ishlari davom ettiriladi", — deyiladi hujjatda.
Sog‘liqni saqlash
Sog‘liqni saqlash sohasida sa’y-harakatlar ijtimoiy ahamiyatga ega kasalliklar va yuqumli kasalliklarga qarshi kurashish, shu jumladan, COVID-19 pandemiyasi davrida to‘plangan tajribani hisobga olgan holda hamkorlikni kengaytirishga qaratiladi.
MDHga a’zo davlatlar uchun yagona epidemiologik makonni yaratish, sanitariya-epidemiologiya xarakteridagi favqulodda vaziyatlarga o‘z vaqtida chora ko‘rish maqsadida yuqumli kasalliklar tarqalishining oldini olish, aniqlash va chora ko‘rish salohiyatini kuchaytirish bo‘yicha ishlar davom ettiriladi.
Madaniyat sohasi
MDHda Hamdo‘stlik davlatlarining madaniy-tarixiy merosi bilan bog‘liq unutilmas sanalarni nishonlash amaliyoti musiqa, teatr, tasviriy san’at, badiiy kinematografiya, kutubxona va muzey ishlariga bag‘ishlangan loyihalarni amalga oshirish, madaniyat va san’at namoyondalari o‘rtasidagi aloqalarni rivojlantirish, shuningdek, jismoniy tarbiya va sport sohasida hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan tadbirlar o‘tkazish davom ettiriladi.
Rossiya raisligi MDH organlari faoliyatini takomillashtirish va ularning samaradorligini oshirishni alohida vazifa deb biladi. Shu munosabat bilan MDH organlari faoliyatiga zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha tashabbuslar taklif etiladi.
