Nur Sharqdan taraladi: Samarqandda xalqaro anjuman ish boshladi

TOSHKENT, 16 may — Sputnik. 16 may kuni "Oʻzbekiston madaniy merosi – xalqlar va davlatlar oʻrtasidagi muloqotga yoʻl" mavzusida xalqaro ilmiy-madaniy kongress mehmonlari Samarqand shahriga tashrif buyurdi. Mehmonlar Samarqand xalqaro aeroportida tantanali tarzda kutib olindi, deb xabar qildi Samarqand hokimligi matbuot-xizmati.

Tadbirda AQSH, Buyuk Britaniya, Xitoy, Germaniya, Niderlandiya, Yaponiya, Hindiston, Turkiya, Polsha, Frantsiya, Rossiya, Ozarbayjon, Qozogʻiston, Qirgʻiziston kabi mamlakatlardan olimlar, xalqaro tashkilotlar rahbarlari, mamlakatimizda akkreditatsiyadan oʻtgan diplomatik korpus vakillari, soha mutaxassislari va ekspertlar ishtirok etmoqda.

Ularning koʻhna va hamisha navqiron shahardagi dastlabki manzili Registon maydoni boʻldi. Bu yerda tashkil etilgan "Sharqona gilam bozori — mustaqil Oʻzbekiston gilamchiligining eng yaxshi namunalari" koʻrgazmasi hamda ushbu loyiha doirasidagi kitoblar taqdimotida ishtirok etishdi.

Anjuman ishtirokchilari Oʻzbekiston oʻzining qadimiy tarixi, oʻziga xos urf-odat va anʼanalari, qadriyatlari, koʻplab tarixiy-meʼmorlik va madaniy yodgorliklari bilan butun dunyoga dong taratganini alohida qayd etdi.

— Samarqand, Buxoro, Xiva va Shahrisabz kabi tarixiy-madaniy obʼyektlari dunyoga mashhur, — deydi "Oʻzbekiston madaniy merosi" loyihasining xalqaro koordinatori Andrey Zibgin. — Yurtingiz maʼnaviy qadriyatlari, fan va taʼlim sohasidagi ulkan yutuqlari bilan insoniyat tamadduniga salmoqli hissa qoʻshganligi bejiz emas. Jumladan, Samarqandga kelib har qadamda hayratlanayapmiz, taassurotlarimni soʻz bilan ifodalash qiyin. Xulosa shuki, ajdodlaringizdan qolgan ulkan meros nafaqat mamlakatingiz, balki xorijdagi oʻnlab muzeylar, ilmiy-tadqiqot institutlari, galereyalar va arxivlarda asrab-avaylab kelinayotganida ulkan maʼno bor.

Xalqaro ekspertlarning fikricha, "Oʻzbekiston madaniy merosi dunyo toʻplamlarida" loyihasi qamrovi boʻyicha dunyoda oʻxshashi yoʻq loyiha hisoblanadi. Kitob-albomlarni nashrga tayyorlash jarayonida Oʻzbekistondan olib chiqib ketilgan eng yaxshi artefaktlarni toʻplash va umumlashtirish boʻyicha tadqiqot ishlari olib borilgan. Ular orasida arxeologiya, kulolchilik, metall buyumlar, numizmatika, toʻqimachilik, zargarlik sanʼati va tasviriy sanʼat buyumlari bor.

Oʻzbekistonda ilm-fan, sanʼat va madaniyat juda qadimlardanoq shakllangan. Ajdodlarimiz bundan uch ming yillar ilgari hozirgi zamonaviy ilm-fanning ilk poydevorini qoʻyganlar va rivojlantirganlar. Oʻrta asrlarda Gʻarbda "Nur Sharqdan taraladi" – degan iboraning paydo boʻlishi ham bejiz emas. Shu maʼnoda, mehmonlarga, ayniqsa, Amir Temur va temuriylar davrida hunarmandchilik keng rivojlangani haqida maʼlumotlar berilgani ularda katta qiziqish uygʻotdi.

1370 yili Sohibqiron Amir Temur Movarounnahr hukmdori boʻlgach, bu oʻlkada ilm-fan yana taraqqiy etgan. Yer yuzining toʻrt tomonidan ilm axtargan odamlar Samarqandga kela boshlaganlar. Amir Temurdan keyin uning ishlarini nabirasi Mirzo Ulugʻbek davom ettirdi. Mirzo Ulugʻbek Samarqandda rasadxona va madrasalar barpo qildi hamda "Samarqand Akademiyasini yaratdi.

Mirzo Ulugʻbek davrida Samarqand dunyoning ilm-fan markaziga aylandi. Bu muazzam shaharda yuzlab olimu ulamolarning ilm-fan rivoji uchun xizmati singgan boʻlsa, mohir hunarmandlar ham samarali ijod qildilar. Binobarin, xalqaro anjuman doirasida Ulugʻbek madrasasida Oʻzbekiston hamda xorijiy mutaxassislarning "Oʻzbekiston amaliy sanʼati: turlar va maktablar xilma-xilligi", "Buyuk ipak yoʻli — Sharq va Gʻarb oʻrtasidagi koʻprik", "Movarounnahr kitobat sanʼati" kabi mavzularda maʼruzalar qilingani barchada katta taassurot  uygʻotdi.

– Xalqaro ilmiy anjumanda qatnashib Oʻzbekiston zaminida qanchadan qancha ulugʻ allomalar va mutafakkirlar yashab ijod qilgani, butun insoniyatga foydasi tekkani haqida juda qiziqarli maʼlumotlarga ega boʻldim, — deydi Parij shahridagi Sharq tillari universiteti professori Kitrin Pujol. — Bunday noyob meros bilan har qancha faxrlansa arziydi. Menga shaharning barcha yodgorliklari maʼqul tushdi. Bu qadimgi shaharga tashrif buyurganimdan xursandman. Shaharning eski  qismi oʻzining shinam uylari bilan menda katta taassurot qoldirdi. Ulugʻbek  madrasasida boʻlib, koʻplab hunarmandlar bilan suhbatlashdim.

Umuman, ushbu anjuman juda ajoyib tashkil etilgan. Bu esa oʻz navbatida ikkita maqsadni qamrab oladi. Birinchidan, xalqlarning madaniyati va ilm-fani bilan tanishish, ikkinchidan Oʻzbekistonning tinch va osuda ekanligi, taraqqiy etganligini koʻrsatishdan iborat.

Xorijlik mehmonlar qadimiy anʼanalar asosida Samarqand qogʻozi ishlab chiqarish korxonasida ham boʻlishdi. Sohibqiron Amir temurning yetti bogʻi uslubida tiklangan "Bogʻishamol" bogʻi bilan tanishuv hamda Reiston maydonida "Oʻzbekiston madaniy merosi — umumbashariyat xazinasi" nomli musiqiy tomoshasi ham yorqin lahzalarga boy boʻldi.