Sergey Lavrov: AQShning ayrim arboblari so‘zlarida shizofrenik ohanglar mavjud
10:01 28.04.2021 (yangilandi: 18:33 05.04.2023)
© Press-slujba MID RF
/ Obuna bo‘lish
Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov RIA Novostiga bergan intervyusida Rossiya tomoni AQSh bilan munosabatlardan chiqish yo‘lini qanday ko‘rayotganligi, amerikalik siyosatchilar bunga tayyor yoki yo‘qligi haqida gapirdi.
So‘nggi vaqtlarda Rossiya va AQSh munosabatlarida inqiroz yuzaga qalqib qoldi: birin-ketin amerika sanksiyalari kiritilmoqda, diplomatlar chiqarib yuborilmoqda, Rossiya javob choralarini ko‘rishga majbur, Vashingtondagilar esa Moskvani yana va yana "jazolash" va’dasini berishmoqda.
Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov "Rossiya segodnya" XAA bosh direktori Dmitriy Kiselov tomonidan RIA Novosti uchun olingan intervyusida Rossiya tomoni AQSh bilan yuzaga kelgan munosabatlardan chiqish yo‘lini qanday ko‘rayotganligi, amerikalik siyosatchilar bunga tayyor-tayyormasligi haqida gapirdi.
Lavrov shuningdek, hozirgi ikkiyoqlama munosabatlardagi holat "sovuq urush" davridagidan nimasi bilan hatto yomonroq ekani, Amerika "qizil chiziqlarni" kesib o‘tishga urinsa, Rossiya qay tarzda munosabat bildirishini tushuntirdi hamda nega "televizor va muzlatgichdan birini tanlab bo‘lmasligi" haqida o‘z fikrlarini bildirib o‘tdi.
- Amerika bilan munosabatlar juda yomon ahvolga kelgan. Shaxsan men bu qadar yomon munosabatlar bo‘lganini eslay olmayman. Hozir hattoki "sovuq urush" vaqtidagidan ham yomonroq, deyish mumkin. Elchilar o‘z davlatlarida o‘tirishibdi. Buyog‘i nima bo‘ladi? Voqealar rivoji qanday kechadi?
- Agar hammasi bizga bog‘liq bo‘lganida, ehtimol, normal munosabatlarga qaytardik va birinchi va u qadar murakkab bo‘lmagan qadam sifatida Rossiyaning AQShdagi diplomatlari faoliyati bo‘yicha ko‘rilgan choralarga biz tomondan bo‘lgan javob choralar - Rossiyadagi AQSh diplomatlari bo‘yicha qabul qilingan cheklovlarni bekor qilardik. Biz Bayden administratsiyasi qasamod qabul qilib, o‘z majburiyatlarini bajarishga kirishgan ondayoq ularga diplomatik cheklovlarni bekor qilishni taklif etganmiz. Men bu haqda Blinkenga eslatganman. Xiralik bilan emas, albatta. Shunchaki, biz normal faoliyat yuritishimiz uchun Barak Obama boshlab ketganlarni barchasini bekor qilish zarurligi haqida gapirganman. Obama prezidentlik muddati tugashiga ikki hafta qolganida eshiklarni qarsillatib yopib, zardasi qaynab, Rossiya mulklarini hibsga olgan, Vena konvensiyasiga tamomila zid ravishda Rossiya diplomatlarini quvib yuborgan edi.
Keyin zanjir reaksiyasi boshlandi. Aytgancha, biz uzoq vaqt bardosh berdik - 2017-yil yozgacha kutganmiz, sababi, Tramp ma’muriyati bizni Oq uyni tark etayotgan Obama administratsiyasi tomonidan bo‘layotgan o‘tkinchi ekssesslarga munosabat bildirmaslikni so‘ragan edi. Ammo Tramp administratsiyasi ham ushbu holatni normal oqimga keltira olmadi, shuning uchun biz ozmi-ko‘pmi "aks javob" berishga majbur bo‘ldik. Ammo amerikaliklarni bu tinchlantirmadi.
Hozir guvohi bo‘lib turibmizki, Bayden administratsiyasi ham shu qiya tekislik bo‘ylab toyib borishda davom etmoqda. Garchi Bayden inauguratsiyasidan ko‘p o‘tmay Putin va Bayden o‘rtasida bo‘lib o‘tgan suhbatida, mening AQSh davlat kotibi Blinken bilan bo‘lgan suhbatim davomida amerikalik hamkasblarimiz Rossiya bilan munosabatlarni jiddiy qayta ko‘rib chiqayotganliklarini aytishgan va ushbu suhbat natijasi o‘laroq ko‘p narsa oydinlashishiga umid qilishayotganini aytishgan edi. Ammo ushbu suhbat natijasida yangi sanksiyalar kiritilib, biz ularga shunchaki "aks javob" emas, balki, ko‘plab marotaba ogohlantirganimizdek - "oxir-oqibat assimetrik harakatlar bilan javob qo‘lladik".
Bu, boshqa narsalar qatorida, Rossiyadagi Amerika diplomatik missiyalarida faoliyat yuritadigan va AQShdagi bizning diplomatlarimiz sonidan oshadigan diplomatlar va boshqa xodimlar sonining sezilarli farqiga ham tegishli edi. Biz bu haqda gaplashganmiz, hozir chuqurlashib o‘tirmayman.
Ammo agar bizning munosabatlarimizdagi strategik qarashlar haqida gapiradigan bo‘lsam, u holda men umid qilamanki, Vashingtonda, xuddi biz singari jahondagi strategik stabillik uchun mas’uliyatni his etishadi. Bu faqatgina RF va AQSh muammolari emas, bu faqatgina bizning fuqarolarimiz o‘zaro muloqotda, biznes yuritish va gumanitar loyihalarni amalga oshirishda duch kelayotgan muammolargina emas - bu tom ma’noda xalqaro xavfsizlikni jiddiy xatarlarga ro‘baro qilayotgan muammolar hamdir. Shu bois, Jo Baydenning ABC telekanaliga bergan mashhur intervyusida yangragan ekssesslarga biz qanday munosabat bildirganimizdan xabardorsiz. Prezident Putin AQSh prezidentining uchrashuv o‘tkazish taklifiga qanday munosabat bildirganini bilasizmi - biz buni ijobiy qabul qildik. Biz ushbu tashabbusning barcha jihatlarini tushunishni istaymiz va hozirda uni o‘rganish bilan shug‘ullanyapmiz.
Yana bir bor takrorlayman, agar AQSh prezidentimiz Federal kengashga yo‘llagan murojaatida ta’kidlab o‘tganidek, "suveren pozitsiyasidan harakatlanishni bas qilsa", agar ular bir qutbli dunyoni shakllantirish, agar ular hamma g‘arb mamlakatlariga tobe bo‘ladigan qandaydir konstruksiyani yaratish va g‘arbiy lagerning barchasi turli mintaqalarda Xitoy va Rossiya Federatsiyasiga qarshi o‘z bayrog‘i ostida turli davlatlarni verbovka qilish istiqbolsizligini anglasalar, agar Qo‘shma Shtatlar suverenitetni hurmat qilish, hududiy yaxlitlik, ichki ishlarga aralashmaslik va davlatlarning suveren tengligi kabi tamoyillar BMT Nizomida bekorga yozilmaganini tushunsa - ular shunchaki ustav majburiyatlarini bajarsalar - va biz bilan, boshqa davlatlar singari, o‘zaro hurmat, manfaatlar muvozanati asosida muloqot olib boradi… Aks holatda hech narsa o‘zgarmaydi. Prezident bu haqda Federal kengashga yo‘llagan murojaatida aniq va ravshan gapirdi va biz, agar bu bizning manfaatlarimizga javob bersa, juda keng kelishuvlarga tayyorligimizni ta’kidlab o‘tdi. Va, tabiiyki, biz "qizil chiziqlarni" kesib o‘tishga bo‘lgan har qanday urinishga keskin munosabat bildiramiz, bu "qizil chiziqlar" chegarasini esa, o‘zingiz eshitganingizdek, biz o‘zimiz aniqlaymiz.
Yana bir bor takrorlayman, agar AQSh prezidentimiz Federal kengashga yo‘llagan murojaatida ta’kidlab o‘tganidek, "suveren pozitsiyasidan harakatlanishni bas qilsa", agar ular bir qutbli dunyoni shakllantirish, agar ular hamma g‘arb mamlakatlariga tobe bo‘ladigan qandaydir konstruksiyani yaratish va g‘arbiy lagerning barchasi turli mintaqalarda Xitoy va Rossiya Federatsiyasiga qarshi o‘z bayrog‘i ostida turli davlatlarni verbovka qilish istiqbolsizligini anglasalar, agar Qo‘shma Shtatlar suverenitetni hurmat qilish, hududiy yaxlitlik, ichki ishlarga aralashmaslik va davlatlarning suveren tengligi kabi tamoyillar BMT Nizomida bekorga yozilmaganini tushunsa - ular shunchaki ustav majburiyatlarini bajarsalar - va biz bilan, boshqa davlatlar singari, o‘zaro hurmat, manfaatlar muvozanati asosida muloqot olib boradi… Aks holatda hech narsa o‘zgarmaydi. Prezident bu haqda Federal kengashga yo‘llagan murojaatida aniq va ravshan gapirdi va biz, agar bu bizning manfaatlarimizga javob bersa, juda keng kelishuvlarga tayyorligimizni ta’kidlab o‘tdi. Va, tabiiyki, biz "qizil chiziqlarni" kesib o‘tishga bo‘lgan har qanday urinishga keskin munosabat bildiramiz, bu "qizil chiziqlar" chegarasini esa, o‘zingiz eshitganingizdek, biz o‘zimiz aniqlaymiz.
- Ular buni anglab, o‘zlarining suzeren pozitsiyasidan voz kechisharmikin, nima deb o‘ylaysiz, bu qanchalik kutsa bo‘ladigan voqelik? Axir umid - bilamizki, yaxshi, ammo real holat tamomila boshqacha.
- Men umid bildirganim yo‘q. Men qanday shartlarda muloqot qilishga tayyor bo‘lishimizni aytdim.
- Bunday bo‘lmasa-chi?
- Agar bunday bo‘lmas ekan - bu ularning tanlovi. Demak, o‘zingiz aytib o‘tgandek, "sovuq urush" yoki undan battarroq sharoitlarda yashaymiz. Meni fikrimcha, "sovuq urush" davrida albatta, ziddiyatlar bo‘lgan, juda jiddiy, xatarli va inqirozli holatlar ham ko‘plab marotaba yuzaga kelib turgan. Ammo o‘sha vaqtda hozirda juda tanqis bo‘lib ketgan o‘zaro hurmat ham bor edi. Hozir Vashingtondagi ayrim arboblarning so‘zlarida qayerdadir hatto shizofrenik ohanglar yangrab qolyapti. Yaqinda Oq Uy rasmiy vakili Rossiyaga nisbatan sanksiyalar davom etishini, sanksiyalar Vashington kutgan ta’sirni berayotganini va sanksiyalardan maqsad AQSh va Rossiya o‘rtasidagi ziddiyatlarni kamaytirishdan iborat ekanligini aytdi.
Men bunga hattoki izoh bera olmayman. Umid qilamanki, bu singari bayonotlar Oq uyda shunday siyosat yonini olayotganlar uchun obro‘ keltirmasligini yaxshi anglashadi.
- Diplomatlar yaxshi ishlamaydi, ular o‘zaro munosabatlarni yo‘lga qo‘ya olmaydi, degan fikrlarni eshitishimga to‘g‘ri kelgan - biz hammamiz o‘jarlik qilamiz, pozitsiyamiz umuman moslashuvchan emas, shuning uchun munosabatlar yomon.
Ha, men ushbu baholarni ham o‘qiyman, yaxshiyam bizda so‘z erkinligi ko‘plab G‘arb davlatlariga, shu jumladan AQShga qaraganda ancha himoyalangan. Shuningdek, men muxolifat Internet-resurslarni, gazetalarni o‘qidim va menimcha, ehtimol bu odamlar o‘z nuqtayi nazarini bildirishga haqlidirlar, ya’ni agar biz G‘arb bilan bahslashmaganimizda, hozir bizda parmezan bo‘lardi va boshqa narsalar, bizga chin dildan etishmayapti.
Ammo ba’zi sabablarga ko‘ra G‘arbda oziq-ovqat mahsulotlarini sotib olish yopilganda, buning sababini tushuntirmasdan, bu javob chorasi edi - shunchaki oziq-ovqat sotib olishni to‘xtatildi, import o‘rnini bosish bilan shug‘ullanish boshlandi va oziq-ovqat narxi ko‘tarildi.
Bilasizmi, faqat farovonlik nuqtayi nazaridan bu tor va bir tomonlama qarash - televizor va muzlatgich o‘rtasida tanlov. Bu – ular gaplashadigan til.
Agar ular AQSh qadriyatlarini qabul qilishni prinsipial deb bilsalar, mening fikrimcha, AQShning eng buyuk prezidenti Jon Kennedi aytgan fikrini eslataman: “Mamlakating sen uchun nima qilishi mumkinligi haqida o‘ylama. O‘z mamlakating uchun sen nima qilishingiz mumkinligi haqida o‘yla".
Bu hozirgi liberal qarashlardan tubdan farq qiladi, faqat shaxsiy farovonlik, shaxsiy hol-ahvol hal qiluvchi ahamiyatga ega.
Bunday falsafiy yondashuvlarni targ‘ib qilayotganlar, mening fikrimcha, nafaqat bizning genetik kodimizni tushunishadi, balki uni har tomonlama buzishga harakat qilmoqdalar.
Chunki yurtimizda farzandlarimiz, do‘stlarimiz, qarindoshlarimiz uchun yaxshi yashash, to‘q yashash, ular kelajagiga ishonish istagidan tashqari, milliy g‘urur tuyg‘usi butun ming yillik tariximizda amalga oshirilgan barcha ishlarda doimo bir xil darajada muhim rol o‘ynagan.
Agar kimdir u uchun bu qadriyatlar endi ahamiyatsiz deb hisoblasa, bu ularning tanlovi.
Ammo aminmanki, xalqimizning aksariyat qismi boshqacha fikrda.
- Blinken bilan uchrashishni kutmoqdamisiz? Bu uchrashuv qachon o‘tkazilishi mumkin va yaqin kelajakda bo‘lib o‘tadimi?
- Telefonda gaplashganimizda, diplomatik etiket qoidalariga muvofiq men uni tabrikladim. Biz vaziyat bo‘yicha ba’zi fikrlar bilan o‘rtoqlashdik.
Suhbat, menimcha, do‘stona, xotirjam, pragmatizmga asoslangan bo‘ldi.
Amerikalik hamkasblarimiz davlat departamentida o‘zlarining barcha shtatlarini shakllantirishni tugatganida, shu jumladan ko‘plab masalalar bo‘yicha o‘zaro maqbul kelishuvlarga erishamiz, diplomatik vakolatxonalar faoliyatidan boshlab, strategik barqarorlik va boshqa ko‘p narsalar, degan tushunchada aloqalarni tiklashga tayyor ekanligimizni ta’kidladim.
Amerika va Rossiya biznesi o‘zaro hamkorlikni kengaytirishdan manfaatdor, chunki yaqinda Amerika-Rossiya savdo palatasi bizni xabardor qildi.
Biz qandaydir qo‘shma ko‘p tomonlama tadbirlar bo‘lib o‘tishi, ularda fursat bo‘lsa gaplashib olishimiz mumkinligi haqida suhbatni yakunladik. Hozircha AQSh tomonidan hech qanday signal kelmadi.
Agar tadbirlar taqvimi haqida gapiradigan bo‘lsak - uch haftadan keyin Rossiya Islandiyadan Arktika kengashiga raislik qilish estafetasini qabul qiladi.
Menimcha, Reykyavikda 20-21 may kunlari vazirlar uchrashuvini o‘tkazish rejalashtirilgan.
Agar Amerika delegatsiyasiga davlat kotibi boshchilik qilsa, men, albatta, u bilan gaplashishga tayyor bo‘laman, agar u qiziqish bo‘lsa. Ikki yil davomida Arktika kengashining raislik qilishimizni hisobga olib, men allaqachon islandiyalik hamkasblarimga bu vazirlar yig‘ilishida ishtirok etishimni ma’lum qildim.
