https://oz.sputniknews.uz/20211119/orta-er-dengizida-aqsh-f-35-qiruvchisining-yangi-halokat-21432461.html
O‘rta yer dengizidagi katta muvaffaqiyatsizlik: AQSh F-35 qiruvchisi qulab tushdi
O‘rta yer dengizidagi katta muvaffaqiyatsizlik: AQSh F-35 qiruvchisi qulab tushdi
Sputnik O‘zbekiston
AQSh tomonidan ishlab chiqarilgan F-35 Lightning qiruvchi samolyotlari kosmik narxlari, avariyalarga uchrashi va past texnik ko‘rsatkichlari bilan dunyoda shuhrat qozondi.
2021-11-19T14:45+0500
2021-11-19T14:45+0500
2021-11-20T00:33+0500
kolumnistlar
aqsh
yevropa
f-35
qiruvchi
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e5/0b/13/21425801_0:92:3315:1956_1920x0_80_0_0_169850d79183db2f9edc56c0aa3a2046.jpg
Jangovar bo‘lmagan operatsiya sharoitida ham "chaqmoq" tovushdan yuqori tezlikda qulab tushishi, o‘zini to‘p bilan urishi, tabiiy chaqmoq zarbasidan ishdan chiqishi, qo‘nish paytida qulashi va parvoz paytida dengizga tushishi mumkin.Britaniya Harbiy-dengiz kuchlariga qarashli F-35B qiruvchi samolyoti HMS Queen Elizabeth samolyot tashuvchi kemasidan havoga ko‘tarilib, 17-noyabr kuni soat 10 da O‘rta yer dengiziga qulab tushdi, uchuvchi katapulta qilib, kemaga qaytdi.F-35B modifikatsiya - qisqa parvoz va vertikal qo‘nishning texnologik xususiyati tufayli eng qimmat hisoblanadi. Bir samolyotning yo‘qotish Londonga 256 million dollarga tushdi. Bunday pulga sotib olingan yangi qiruvchi qulamasligi kerak. Queen Elizabeth tashuvchisidagi voqea faqat turli davlatlardagi F-35 avariyalarining ro‘yxat davomi.Britaniya kemalari qiruvchi halokatga uchragan zona va F-35B ning texnologik sirlarini xorijiy razvedkadan "yashirmoqda". Garchi bunday "o‘lja" potensial raqibni qiziqtirishi dargumon. F-35B samolyoti juda ham puxta ishlanmagan, haddan tashqari yuqori narxi, tor ixtisosligi va past ishonchliligi tufayli xorijiy talabga ega emas.Budjet cheklovlarini hisobga olgan holda, Qirollik havo kuchlari F-35B qiruvchi samolyotlarining tartibini tubdan qisqartirishni taklif qildi - 48 dona va ularning o‘rniga kelajakda F-35A sotib olishni - arzonroq (har bir birlik uchun taxminan 100 million dollar) va ishlash uchun kam xarajatli. Bugungi kunda britaniyaliklar buyurtma qilingan 48 ta F-35B qiruvchisidan 24 tasini oldi va dastlab esa 138 ta shunday samolyot sotib olishni rejalashtirgandi.Ayni paytda Britaniyaning 7ta F-35B qiruvchi samolyoti va AQSh dengiz piyodalarining 10 ta shunga o‘xshash texnika HMS Queen Elizabeth bortida qolmoqda, parvozlar davom etmoqda. Samolyot tashuvchi kema Tinch okeani hududidan ketayotib, O‘rta yer dengiziga kirdi va u yerda Britaniya bayrog‘ini ko‘rsatib, “Xitoyga qarshilik ko‘rsatdi”.To‘g‘risi Britaniya aviatashuvchisi zarba berish guruhining kemalari bahsli orollarga yaqinlashmadi. Bir hafta oldin HMS Queen Elizabeth Arab dengizida bo‘lib, Ummondagi harbiy mashqlarni ko‘mak berdi. 65 000 tonnalik qirollik dengiz floti flagmani dekabr oyida birinchi uzoq masofali sayohatini yakunlaydi.Qulayotgan “chaqmoqlar”AQSh F-35 Lightning II noyob xususiyatlari haqida ittifoqchilarini ishontiradi, aslida, faqat samolyot – Amerika tomonidan ishlab chiqarilgan. Biroq, tinch faoliyat sharoitida avariya va falokatlar statistika F-35 past sifatini ko‘rsatadi. Amerikaliklar avariya sabablarini oshkor qilmayapti, lekin faktlarni yashirib bo‘lmaydi.Florida shtatidagi (AQSh) Eglin aviabazasida 2018-yil 20-may kuni F-35A qiruvchi samolyoti qo‘nish vaqtida halokatga uchradi. AQSh dengiz quruqlikdagi kuchlar korpusining F-35B qiruvchisi 2018-yil 28-sentabr kuni Janubiy Karolinadagi Bofort havo kuchlari bazasi yaqinida halokatga uchradi. 2019-yil 9-aprelda Yaponiya Harbiy-havo kuchlarining F-35A sirli halokatga uchradi - samolyot Misava aviabazasidan 135 km uzoqlikda Tinch okeaniga qulagan.F-35 qiruvchilardan 2014-yildan beri foydalanib kelinayotgan bo‘lsa-da, AQSh Harbiy-havo kuchlari samolyotni ko‘p partiyali ishlab chiqarish uchun hali rasman ruxsat bermadi.Qiruvchi juda tez uchmaydi, tovushdan yuqori tezlikda ustki qolipini yo‘qotadi (ya’ni parchalanadi) va kemadan uchib chiqish qiyin. F-35 samolyoti "hali o‘rta yoki yuqori intensivlikdagi janglarga tayyor bo‘lishdan juda uzoq". Konstruksiyasida 300 dan ortiq nuqson aniqlandi, shu jumladan juda muhim (jangovar topshiriqni bajarishga to‘sqinlik qiladi, uchuvchining hayotiga tahdid soladi).F-35 o‘zining birinchi jangovar parvozini 2018-yilda amalga oshirdi, ammo qimmatga tushadigan “ko‘rinmaslik” hatto portativ zenit-raketa tizimlariga ega bo‘lmagan afg‘on jihodchilariga hujum qilishda foydalanishi dargumon. Jangovar foydalanish samaradorligiga kelsak, BMTning Afg‘oniston missiyasi rahbari Debora Lions bugun “Islomiy davlat” guruhi (R Fda taqiqlangan) Afg‘onistonda o‘z ishtirokini kengaytirganini aytdi.Tabiiyki, amerikaliklar Yevropa samolyot ishlab chiqaruvchilarini bozordan siqib chiqarishni boshladi.Fransiyaning Rafale ikki dvigatelli qiruvchi samolyoti Shveysariya havo kuchlari uchun yangi jangovar samolyotlarni yetkazib berish uchun 7 milliard dollarlik Air 2030 tenderida yetakchilik qilmoqda. Rafale Amerikaning F-35 Lightning II, F-18E Super Hornet va Britaniya-Germaniya-Italiya Eurofighter samolyotlariga raqobat qiladi. Ehtimol, buning uchun Fransiya Avstraliya uchun yadroviy suv osti kemalarini qurish uchun foydali buyurtmadan mahrum bo‘ldi.Yevropani majburlashAmerikalik ekspertlar qiymati 1,4 trillion dollarlik obyektiv ravishda Lockheed Martin loyihasini "milliy falokat" deb atamoqda.AQSh Harbiy havo kuchlari F-35samolyotlarini ko‘p yillar davomida sotib olishni rad etadi. Yevropa urush uchun "bir martalik" qiruvchi tayyor va Yevropa ittifoqchilari haqiqatda integratsiyalashgan qurollari bo‘lgan "ko‘rinmas" samolyotlarni sotib olishga majbur bo‘lishdi.NATO Harbiy-havo kuchlari qo‘mondoni general Tod Uolters avvalroq 2030-yilga borib Yevropada 450 ta F-35 samolyoti – asosan ittifoqchilar hisobiga to‘planishini e’lon qilgan edi.AQSh Harbiy-havo kuchlarining Yevropadagi qo‘mondoni, general Jeffri Xarrigian qo‘shimcha qildi: "Bizda juda yaxshi rejalar bor, chunki biz ushbu imkoniyatdan qanday foydalanishimiz mumkinligi haqida o‘ylay boshladik, ayniqsa harbiy operatsiya teatrida F-35 samolyotlariga ega bo‘lgan ko‘plab hamkorlarimiz bilan”.Pentagon tomonidan ma’qullanmagan "chaqmoq" allaqachon Buyuk Britaniya, Norvegiya, Italiya, Niderlandiya va Daniya havo kuchlari tomonidan qabul qilingan. Navbatda - Polsha. Yevropaliklar uchun Rossiyaning muqarrar tajovuzkorligi haqida yangi “dahshatli hikoyalar” to‘qilmoqda. Albatta, ittifoqchilarning Amerika F-35 qiruvchi samolyotini sotib olishdan bosh tortishi “erkin dunyo”ga xiyonat qilish bilan barobar.
https://oz.sputniknews.uz/20211118/bejirim-va-qudratli-rossiya-qiruvchisi-dubaydagi-ekspertlarni-lol-qoldirdi-21412858.html
https://oz.sputniknews.uz/20211117/qaynoq-markaziy-osiyo-respublikalar--harbiy-kuchlarini-qanday-birlashtirmoqda-21383451.html
https://oz.sputniknews.uz/20211031/aqsh-qolidan-nato-sherikligi-orqali-ozbekistonni-siquvga-olish-keladimi-21169929.html
https://oz.sputniknews.uz/20211027/putin-va-jonson-afgonistonni-muhokama-qildi-natoning-vijdoni-uygondimi-21117894.html
https://oz.sputniknews.uz/20211011/sharqiy-evropa-zarba-ostida-amerikaning-b61-yadroviy-bombalari-mintaqani-yoq-qilishga-shay-20828184.html
yevropa
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2021
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Aleksandr Xrolenko
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
o‘rta yer dengizida aqsh f-35 qiruvchining yangi halokat
o‘rta yer dengizida aqsh f-35 qiruvchining yangi halokat
O‘rta yer dengizidagi katta muvaffaqiyatsizlik: AQSh F-35 qiruvchisi qulab tushdi
14:45 19.11.2021 (yangilandi: 00:33 20.11.2021) AQSh tomonidan ishlab chiqarilgan F-35 Lightning qiruvchi samolyotlari kosmik narxlari, avariyalarga uchrashi va past texnik ko‘rsatkichlari bilan dunyoda shuhrat qozondi.
Jangovar bo‘lmagan operatsiya sharoitida ham "chaqmoq" tovushdan yuqori tezlikda qulab tushishi, o‘zini to‘p bilan urishi, tabiiy chaqmoq zarbasidan ishdan chiqishi, qo‘nish paytida qulashi va parvoz paytida dengizga tushishi mumkin.
Britaniya Harbiy-dengiz kuchlariga qarashli F-35B qiruvchi samolyoti HMS Queen Elizabeth samolyot tashuvchi kemasidan havoga ko‘tarilib, 17-noyabr kuni soat 10 da O‘rta yer dengiziga qulab tushdi, uchuvchi katapulta qilib, kemaga qaytdi.
F-35B modifikatsiya - qisqa parvoz va vertikal qo‘nishning texnologik xususiyati tufayli eng qimmat hisoblanadi. Bir samolyotning yo‘qotish Londonga 256 million dollarga tushdi. Bunday pulga sotib olingan yangi qiruvchi qulamasligi kerak. Queen Elizabeth tashuvchisidagi voqea faqat turli davlatlardagi F-35 avariyalarining ro‘yxat davomi.
Britaniya kemalari qiruvchi halokatga uchragan zona va F-35B ning texnologik sirlarini xorijiy razvedkadan "yashirmoqda". Garchi bunday "o‘lja" potensial raqibni qiziqtirishi dargumon. F-35B samolyoti juda ham puxta ishlanmagan, haddan tashqari yuqori narxi, tor ixtisosligi va past ishonchliligi tufayli xorijiy talabga ega emas.
Budjet cheklovlarini hisobga olgan holda, Qirollik havo kuchlari F-35B qiruvchi samolyotlarining tartibini tubdan qisqartirishni taklif qildi - 48 dona va ularning o‘rniga kelajakda F-35A sotib olishni - arzonroq (har bir birlik uchun taxminan 100 million dollar) va ishlash uchun kam xarajatli. Bugungi kunda britaniyaliklar buyurtma qilingan 48 ta F-35B qiruvchisidan 24 tasini oldi va dastlab esa 138 ta shunday samolyot sotib olishni rejalashtirgandi.
Ayni paytda Britaniyaning 7ta F-35B qiruvchi samolyoti va AQSh dengiz piyodalarining 10 ta shunga o‘xshash texnika HMS Queen Elizabeth bortida qolmoqda, parvozlar davom etmoqda. Samolyot tashuvchi kema Tinch okeani hududidan ketayotib, O‘rta yer dengiziga kirdi va u yerda Britaniya bayrog‘ini ko‘rsatib, “Xitoyga qarshilik ko‘rsatdi”.
To‘g‘risi Britaniya aviatashuvchisi zarba berish guruhining kemalari bahsli orollarga yaqinlashmadi. Bir hafta oldin HMS Queen Elizabeth Arab dengizida bo‘lib, Ummondagi harbiy mashqlarni ko‘mak berdi. 65 000 tonnalik qirollik dengiz floti flagmani dekabr oyida birinchi uzoq masofali sayohatini yakunlaydi.
AQSh F-35 Lightning II noyob xususiyatlari haqida ittifoqchilarini ishontiradi, aslida, faqat samolyot – Amerika tomonidan ishlab chiqarilgan. Biroq, tinch faoliyat sharoitida avariya va falokatlar statistika F-35 past sifatini ko‘rsatadi. Amerikaliklar avariya sabablarini oshkor qilmayapti, lekin faktlarni yashirib bo‘lmaydi.
Florida shtatidagi (AQSh) Eglin aviabazasida 2018-yil 20-may kuni F-35A qiruvchi samolyoti qo‘nish vaqtida halokatga uchradi. AQSh dengiz quruqlikdagi kuchlar korpusining F-35B qiruvchisi 2018-yil 28-sentabr kuni Janubiy Karolinadagi Bofort havo kuchlari bazasi yaqinida halokatga uchradi. 2019-yil 9-aprelda Yaponiya Harbiy-havo kuchlarining F-35A sirli halokatga uchradi - samolyot Misava aviabazasidan 135 km uzoqlikda Tinch okeaniga qulagan.
F-35 qiruvchilardan 2014-yildan beri foydalanib kelinayotgan bo‘lsa-da, AQSh Harbiy-havo kuchlari samolyotni ko‘p partiyali ishlab chiqarish uchun hali rasman ruxsat bermadi.
Qiruvchi juda tez uchmaydi, tovushdan yuqori tezlikda ustki qolipini yo‘qotadi (ya’ni parchalanadi) va kemadan uchib chiqish qiyin. F-35 samolyoti "hali o‘rta yoki yuqori intensivlikdagi janglarga tayyor bo‘lishdan juda uzoq". Konstruksiyasida 300 dan ortiq nuqson aniqlandi, shu jumladan juda muhim (jangovar topshiriqni bajarishga to‘sqinlik qiladi, uchuvchining hayotiga tahdid soladi).
F-35 o‘zining birinchi jangovar parvozini 2018-yilda amalga oshirdi, ammo qimmatga tushadigan “ko‘rinmaslik” hatto portativ zenit-raketa tizimlariga ega bo‘lmagan afg‘on jihodchilariga hujum qilishda foydalanishi dargumon. Jangovar foydalanish samaradorligiga kelsak, BMTning Afg‘oniston missiyasi rahbari Debora Lions bugun “Islomiy davlat” guruhi (R Fda taqiqlangan) Afg‘onistonda o‘z ishtirokini kengaytirganini aytdi.
Tabiiyki, amerikaliklar Yevropa samolyot ishlab chiqaruvchilarini bozordan siqib chiqarishni boshladi.
Fransiyaning Rafale ikki dvigatelli qiruvchi samolyoti Shveysariya havo kuchlari uchun yangi jangovar samolyotlarni yetkazib berish uchun 7 milliard dollarlik Air 2030 tenderida yetakchilik qilmoqda. Rafale Amerikaning F-35 Lightning II, F-18E Super Hornet va Britaniya-Germaniya-Italiya Eurofighter samolyotlariga raqobat qiladi. Ehtimol, buning uchun Fransiya Avstraliya uchun yadroviy suv osti kemalarini qurish uchun foydali buyurtmadan mahrum bo‘ldi.
Amerikalik ekspertlar qiymati 1,4 trillion dollarlik obyektiv ravishda Lockheed Martin loyihasini "milliy falokat" deb atamoqda.
AQSh Harbiy havo kuchlari F-35samolyotlarini ko‘p yillar davomida sotib olishni rad etadi. Yevropa urush uchun "bir martalik" qiruvchi tayyor va Yevropa ittifoqchilari haqiqatda integratsiyalashgan qurollari bo‘lgan "ko‘rinmas" samolyotlarni sotib olishga majbur bo‘lishdi.
NATO Harbiy-havo kuchlari qo‘mondoni general Tod Uolters avvalroq 2030-yilga borib Yevropada 450 ta F-35 samolyoti – asosan ittifoqchilar hisobiga to‘planishini e’lon qilgan edi.
AQSh Harbiy-havo kuchlarining Yevropadagi qo‘mondoni, general Jeffri Xarrigian qo‘shimcha qildi: "Bizda juda yaxshi rejalar bor, chunki biz ushbu imkoniyatdan qanday foydalanishimiz mumkinligi haqida o‘ylay boshladik, ayniqsa harbiy operatsiya teatrida F-35 samolyotlariga ega bo‘lgan ko‘plab hamkorlarimiz bilan”.
Pentagon tomonidan ma’qullanmagan "chaqmoq" allaqachon Buyuk Britaniya, Norvegiya, Italiya, Niderlandiya va Daniya havo kuchlari tomonidan qabul qilingan. Navbatda - Polsha. Yevropaliklar uchun Rossiyaning muqarrar tajovuzkorligi haqida yangi “dahshatli hikoyalar” to‘qilmoqda. Albatta, ittifoqchilarning Amerika F-35 qiruvchi samolyotini sotib olishdan bosh tortishi “erkin dunyo”ga xiyonat qilish bilan barobar.
