Rossiyaning “Terminator”lari Ukrainani demilitarizatsiya qilishni tezlashtirmoqda
16:19 19.05.2022 (yangilandi: 18:37 05.04.2023)
© Sputnik / Aleksandr Vilf
/ Obuna bo‘lish
“Terminatorlar” 2018-yilda foydalanishga topshirilgan, Suriyadagi sinovlardan muvaffaqiyatli o‘tgan va 2021-yilda Rossiya qo‘shinlariga faol foydalanishga kelgan.
Rossiyaning tanklarni qo‘llab-quvvatlovchi jangovar mashinalari (TQJM) - "Terminatorlar" qo‘shinlarning zarba berish salohiyatini va hujum danmikasini oshirmoqda, deydi Sputnik harbiy sharhlovchisi Aleksandr Xrolenko.
Rossiya Ukrainani denatsifikatsilash (millatchilik g‘oyalardan tozalash) va demilitarizatsiyalash (harbiy infratuzilmalarini yo‘q qilish) maxsus operatsiyasini tezlashtirish maqsadida “Terminator” tankini qo‘llab-quvvatlovchi jangovar mashinalaridan foydalanishni boshladi.
Ukraina Qurolli Kuchlarining Lisichansko-Severodonesk aglomeratsiyasi mintaqasidagi bo‘linmalari ushbu “steroiddagi bronemashinalar” bilan tanishishga allaqachon ulgurgan. “Terminatorlar” dushman pozitsiyalarini, shu jumladan uzoq muddatli o‘q otish punktlari va blindajlarni tezda “bo‘laklab tashladi”, G‘arbda ishlab chiqarilgan komplekslar bilan bir nechta tankga qarshi ekipajlarni yo‘q qildi.
NATOning keng ko‘lamli portativ raketa tizimlaridan foydalangan holda Yevropa harbiy operatsiyalar teatridagi intensiv janglar Rossiya armiyasining mobil zirhli tank guruhlari tarkibida qurol-yarog‘, TQJM lardan foydalanish taktikasi va algoritmlarini takomillashtirishga xizmat qiladi.
Ilgari TQJMlarni tanklar bilan birgalikda hujum va mudofaada, marsh yurishlarda va jangovar qo‘riqchilarda navbatchilikda o‘t o‘chirish quroli sifatida foydalanish ishlab chiqilgan edi.
“Terminatorlar” 2018-yilda foydalanishga topshirilgan, Suriyadagi sinovlardan muvaffaqiyatli o‘tgan va 2021-yilda Rossiya qo‘shinlariga faol foydalanishga kelgan.
Belarus Respublikasida o‘tkazilgan “G‘arb-2021” qo‘shma mashg‘ulotlarida TQJMlar G‘arbiy harbiy okrugning 1-gvardiya tank armiyasining jangovar bo‘linmalarida – havoga qarshi mudofaa tizimlari va “Inoxodes” va “Forpost” tezkor dronlari bilan yagona razvedka va zarba berish sxemasida harakat qilgan. Bu mashinaning yagona taktik boshqaruv tizimiga integratsiyalashuvidan (“tarmoqqa asoslangan urush” konsepsiyasini amalga oshirish) dalolat beradi.
Zamonaviy jangovar tajribani hisobga olgan holda, T-72 tanki asosida yaratilgan (birinchi modifikatsiya T-90), “Terminator” kuchli qurol va zamonaviy boshqaruv tizimiga ega bo‘lgan manevrli, ko‘p maqsadli, yong‘inga qarshi yuqori darajada himoyalangan mashinadir.
TQJMlardan foydalanishdan maqsad - T-72, T-80, T-90, T-14 tanklarini himoya qilish, ya’ni bronetexnikalarni, pastlab uchuvchi samolyotlarni, vertolotlar va dronlarni, shuningdek, dushmanning oldingi safdagi tankka qarshi texnikalarni intensiv yo‘q qilishdir.
“Terminator” “Ataka” kompleksining boshqariladigan raketalari bilan Ukraina Qurolli Kuchlari bronetexnikalarini- 6 ming metrgacha, 30 millimetrli pushkadan olov otish bilan - uzoqlikdan 1,5 ming metr masofada urishga qodir.
2A42 avtomatik pushkasi 2,5 ming metrgacha bo‘lgan masofadagi havo nishonlarini urib tushirishi, 4 ming metrgacha bo‘lgan masofada tirik kuchlarni yo‘q qilishi mumkin. Qo‘shaloq 7,62 mm PKTM pulemoti 3,8 ming metrgacha bo‘lgan masofada (150 soniyada 2 mingtagacha) olov otadi.
Mashina minimal masofada jang qilish uchun yaxshi moslangan. Dala sharoitida bitta “Terminator” ikkita tankni himoya qiladi, shahar sharoitida esa ikkita TQJM bitta tankni qo‘llab-quvvatlaydi. Bu esa shahar sharoitida ishlashni afzal ko‘radigan Ukraina Qurolli Kuchlari va Milliy Gvardiya bo‘linmalari uchun yomon yangilik.
Kelajakdan kelgan mehmon
17-may kuni Ukrainaning ikkita mexanizatsiyalashgan bataloni Zaporojye viloyatidagi Rossiya Qurolli kuchlarining bo‘linmalariga qarshi hujumga o‘tishga uringan. Ukraina Qurolli Kuchlari bronetexnikalarining oldinga harakati razvedka uskunalari (BPLA) tomonidan qayd etilgan. Jangovar qismlarni joylashtirish hududida dronlar, artilleriya, tanklar va piyoda jangovar mashinalar dushmanga qarshi hujum qilgan. Natijada Ukrainaning 26 ta tanki, 12 ta piyoda jangovar mashinasi va 100 ga yaqin harbiy xizmatchi yo‘q qilingan. Ehtimol, bunda “Terminator”lardan ham foydanishgan.
Tanklar birinchi navbatda dushman tanklari va istehkomlariga qarshi jangovar harakatlar uchun mo‘ljallangan. “Terminator” – kelajakdan kelgan universal askar, bundan ko‘prog‘iga qodir.
Nishonlarni aniqlash va tanib olishning samarali vositalari, o‘t o‘chirishni avtomatik boshqarish tizimi, o‘qli va boshqariladigan raketa qurollarining sintezi jang maydonida katta ustunliklar beradi. Noyob mashina bir vaqtning o‘zida bir nechta nishonlardan (optik va termal tasvirlash kanallari bilan birlashtirilgan, termal tasvir kanali va lazerli masofa o‘lchagich bilan panoramali, shuningdek, kunduzi va tungi nishonlardan) foydalangan barcha turdagi qurollar bilan uchta guruh nishonlarigacha urishga qodir.
Ekipaj komandiri ko‘p tarmoqli funksiyalarga ega - u o‘qchi rasmni alohida displeyda ko‘rsatishi, minorani istalgan yo‘nalishda aylantirishi va qurolni boshqarishi mumkin.
“Terminator” yuqori aniqlikdagi qurollardan va yarim faol lazerli dushmanni aniqlash tizimlaridan himoya qiluvchi ayerozol ekranlashtirish tizimiga ega. Avtomatik kuzatish tizimi lazer nurlanishini optik va akustik aniqlash, ayerozol ekranini dushmanning tankga qarshi o‘q-dorilariga avtomatik tarzda yo‘naltirish va komandirning panoramali ko‘rish moslamasini lazer nurlanishi manbasiga aylantirib qo‘ya oladi. Qo‘shimcha imkoniyatlar mashinaning yagona taktik boshqaruv tizimiga integratsiyalashuvi bilan ta’minlanadi.
Tashqi ko‘rinishdan, TQJM minora yo‘qligi bilan yaratilgan platforma tufayli tankdan farq qiladi. “Terminator-2” (T-72 tanki asosida) zirhli kapsulada masofadan boshqarish va o‘q-dorilarga ega bo‘lmagan qurol modulini olib yuradi.
Ekipaj tarkibi - 3-5 kishi (modifikatsiyaga qarab). Qo‘mondon va o‘qchi alohida zirhli bo‘limga joylashtiriladi. Shuningdek, GLONASS navigatsiya tizimi, ko‘p qatlamli kombinatsiyalangan zirh va yangi avlod “Relikt” ning dinamik himoyasi (zirh ekvivalenti 1,1 ming mm gacha) “Terminator”ning o‘ziga xos xususiyatlaridan. Qo‘shimcha himoya korpusdagi ekranlar va anti-kumulyativ panjaralar bilan ta’minlanadi. 1 ming ot kuchiga ega V-92S2 dizel dvigateli - kuchli qurollarga mos keladi.
“Uralvagonzavod” Armata platformasi asosida jangovar modul va 57 mm “Baykal” pushkasi bilan loyihani rivojlantirishda davom etmoqda. Sun’iy intellektga ega “Terminator”ning “uchuvchisiz” modifikatsiyasi ishlab chiqilmoqda.
Bunday texnologiyalar hozirda AQSh va NATOda yo‘q.
Germaniyaning Stern nashri “Terminator”ning eksportdagi bestsellerga aylanishini taxmin qildi. Seriyali ishlab chiqarish boshlanganidan buyon xorijga TQJM lar faqat bir marotaba xorijga yetkazib berilgan. Qozog‘iston 10 ta mashina olgan. Rossiyaning “Terminatori” raqobatning mutlaqo yo‘qligi bilan ulkan eksport salohiyatiga ega. Uning muqobili dunyoda yo‘q.
