Firibgardan qo‘ng‘iroq: kartadagi pul o‘g‘irlanayotganini qanday tushunish mumkin — MB javobi
09:00 19.11.2023 (yangilandi: 11:34 20.11.2023)
© Sputnik / Aleksandr Patrin
Obuna bo‘lish
Ayni paytda, firibgarlar odamlarga qo‘ng‘iroq qilishda davom etmoqda. Tegishli tavsiyalarga amal qilinmasa, aldanib qoluvchilar ko‘payishi mumkin.
TOShKENT, 19 noya — Sputnik. Oxirgi paytlarda o‘zbekistonliklar qo‘ng‘iroq qilib, o‘zini bank yoki to‘lov tizimi xodimi sifatida tanishtirgan firibgarlarga ko‘proq duch kelmoqda. Qoidaga ko‘ra, ularning maqsadi plastik kartadan pul o‘g‘irlashdir.
Bankga kelsak, abonentga, masalan, oluvchining kartasiga o‘tkazish bosqichida bo‘lgan kredit arizasi haqida xabar beriladi. Va agar biror kishi arizani bekor qilmasa, unga qonuniy choralar ko‘rish bilan tahdid qilinadi.
To‘lov tizimiga kelsak, qo‘ng‘iroq qiluvchi "ehtiyotkorlik bilan" hozirda kartani boshqa raqamga ulashga harakat qilayotgani haqida xabar beradi. Va sizni firibgarlik harakatlaridan himoya qilish uchun siz SMS orqali yuborilishi kutilayotgan to‘rt xonali kodni taqdim etishingiz kerak.
Qo‘ng‘iroq qiluvchining so‘zlariga ko‘ra, ushbu kod kartani ulash operatsiyasini oldini oladi. Firibgarlar olgan kod ularga kartangizga kirish imkonini beradi.
Agar siz kodni topshirgan bo‘lsangiz, qo‘ng‘iroq qiluvchi sizni Markaziy bank xodimi bilan bog‘lash uchun sizdan navbatda turishingizni so‘raydi. Bu yerda odam bog‘lanadi, u o‘zini tanishtiradi va siz firibgarlarning qurboni bo‘lganingizni va muammoni hal qilishga yordam berishini aytadi.
Ishonchli bo‘lishi uchun, sizni darhol Markaziy bank qo‘llab-quvvatlash xizmatining soxta Telegram-chatiga qo‘shishadi, u yerda ular “Moliyaviy aktivlarning xavfsizligini ta’minlash uchun bank xizmati shartnomasiga ko‘ra, bepul sug‘urtani ulash tartibini yakunlash kerak", deya xat yuborishadi.
Keyin u sizning nomingizga qancha kredit ochilganligini va qaysi banklarda ekanligini aytadi.
“Mikrokredit”ni kreditlash dasturi bo‘yicha kredit mablag‘larini olish uchun arizangiz muvaffaqiyatli ma’qullanganligi va ro‘yxatga olish uchun kredit bo‘limiga o‘tkazilganligi to‘g‘risidagi hujjat sizga yuborilishi mumkin.
Markaziy bank firibgarlar tomonidan yuborilgan soxta hujjatlarni ko‘rsatdi
© Sentralniy bank Uzbekistana
"Malakali xodim" ham ushbu kreditlarni zudlik bilan yopishni taklif qiladi, shundan so‘ng ular kredit to‘langanligini tasdiqlovchi hujjatni taqdim etishadi.
Markaziy bankning Telegram-kanalida bu firibgarlar ekanligi haqidagi xabar may oyida paydo bo‘lgan — ular hujumchilar tomonidan yuborilgan qalbaki hujjatlarni ham ko‘rsatishgan.
Markaziy bank firibgarlar tomonidan yuborilgan soxta hujjatlarni ko‘rsatdi
© Sentralniy bank Uzbekistana
“Markaziy bank tijorat faoliyati, xususan, jismoniy shaxslarga kreditlar berish va moliyaviy yordam ko‘rsatish bilan shug‘ullanmaydi. Markaziy bank nomidan telefon orqali yoki ijtimoiy tarmoqlar orqali har qanday bank xizmatini taklif qilgan holda mijozlardan bank va shaxsiy ma’lumotlarni olishga bo‘lgan barcha urinishlar firibgarlikning asosiy belgilaridir”, — deb tushuntirdi Markaziy bank vakili.
Bundan tashqari, Markaziy bank yaqinda ijtimoiy tarmoqlar va ba’zi Telegram-kanallarida serverlar buzib kirilgani haqidagi xabarlarga javob qaytardi. Markaziy bank ma’lumotlariga ko‘ra, tijorat banklari va to‘lov tizimlari kiberhujumlarga duchor bo‘lmagan va hozirda barcha xavfsizlik talablariga rioya qilgan holda ishlamoqda.
Markaziy bank ma’lumotlariga ko‘ra, 2023-yilda moliya muassasasiga fuqarolardan bank kartalari bilan bog‘liq firibgarlik holatlari bo‘yicha 119 ta murojaat kelib tushgan. Ayni paytda, firibgarlar odamlarga qo‘ng‘iroq qilishda davom etmoqda, ya’ni aldanganlar ko‘proq bo‘lishi mumkin.
“Fuqarolar aksariyat hollarda Markaziy bankdan tashqari, bank kartalari bilan bog‘liq jinoyatlar bo‘yicha statistik ma’lumotlar yuritiladigan respublika ichki ishlar organlariga ham murojaat qilishadi”, — deya aniqlik kiritdi Markaziy bank.
Firibgarlar turli yo‘llar bilan harakat qiladi, shuning uchun reklamalarda aksiyalar, pul mukofotlari va boshqa takliflar haqidagi har qanday ma’lumotlarni tekshirish juda muhim, deya ogohlantiradi Markaziy bank.
Siz notanish havolalarni ochmasligingiz yoki noma’lum saytlarga kirmasligingiz kerak, u yerda shaxsiy ma’lumotlarni kiritmang.
“Agar kimdir sizning plastik kartangizga ruxsatsiz kirish huquqiga ega bo‘lsa, darhol xizmat ko‘rsatuvchi bankka bank kartasini blokirovka qilish yoki uni qayta rasmiylashtirish to‘g‘risida ariza bilan murojaat qilishingiz kerak”, — deya izoh berdi Markaziy bank.
Firibgarlarning sxemalari ko‘pincha bank kartasi egasining xabarisiz hisobvaraqdan pul yechish va parollar hamda PIN kodlarni o‘g‘irlashga qaratilgan. Shu munosabat bilan Markaziy bank firibgarlarni ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan xarakterli belgilarni ma’lum qildi.
Ular orasida:
Ijtimoiy tarmoqlarda o‘zini bank, huquqni muhofaza qilish organi yoki biron bir savdo tashkiloti xodimi sifatida ko‘rsatgan notanish shaxslardan qo‘ng‘iroq, SMS yoki xabar;
Go‘yoki juda foydali taklifni olish uchun kutilmagan imkoniyat - yutuq sovrinlari, har qanday to‘lovlar yoki qulay shartlarda mahsulot/xizmat sotib olish taklifi;
So‘rovlar yoki lotereyalarda ishtirok etish taklifi, keyinchalik yutuqni bank kartasiga o‘tkazish;
Mablag‘larni yo‘qotish ehtimoli haqida qo‘rqitish va ularni tezkor qaror qabul qilishga majburlash orqali ma’naviy bosim o‘tkazish;
Noma’lum raqamdan hisobingizni to‘ldirish haqida xabar, keyin qo‘ng‘iroq qilib, noto‘g‘ri hisoblangan pul mablag‘larini qaytarishingizni so‘raydi.
“Agar sizga o‘zini bank, huquq-tartibot organi yoki biron-bir savdo tashkiloti xodimiman deb tanishtirgan notanish shaxs qo‘ng‘iroq qilsa, uning ko‘rsatmalarini bajarishga shoshilmang va ularga shaxsiy ma’lumotlaringizni oshkor qilmang”, — deya tavsiya qiladi Markaziy bank.
Suhbatni tugatish, qo‘ng‘iroq qilgan shaxs aytib o‘tgan tashkilotga qayta qo‘ng‘iroq qilish va sizga berilgan ma’lumotlarni aniqlashtirish yaxshiroqdir. Hech qanday holatda bank kartangiz ma’lumotlarini (karta raqami, PIN-kod, bank kartalarining old qismidagi rasmlar) va shaxsiy ma’lumotlaringizni notanish shaxslarga oshkor qilmasligingiz kerak”.
