https://oz.sputniknews.uz/20231201/elektron-chiqindilarni-yigish-va-qayta-ishlash-yolga-qoyilmasa-ozbekistonni-nima-kutmoqda-41349908.html
Elektron chiqindilarni yig‘ish va qayta ishlash yo‘lga qo‘yilmasa O‘zbekistonni nima kutmoqda?
Elektron chiqindilarni yig‘ish va qayta ishlash yo‘lga qo‘yilmasa O‘zbekistonni nima kutmoqda?
Sputnik O‘zbekiston
Mutaxassislarning ta’kidlashicha, agar keskin choralar ko‘rilmasa, boshqarilmaydigan elektron chiqindilar hajmi 2030-yilga borib 1,2 million tonnani, 2050-yilga borib esa 5,6 million tonnani tashkil etadi.
2023-12-01T17:45+0500
2023-12-01T17:45+0500
2023-12-01T17:45+0500
iqtisod
toshkent
forum
ekologiya
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/0c/01/41337585_0:160:3072:1888_1920x0_80_0_0_89d64f21fd59b8ea05b6aa3b435d9971.jpg
TOShKENT, 1 dek — Sputnik. Toshkentda “O‘zbekistonda elektron chiqindilarni boshqarish: hozirgi holat va keyingi qadamlar” milliy forumi bo‘lib o‘tdi. Tadbir “Elektron chiqindilarning milliy monitoringi: Qozog‘iston, O‘zbekiston, Tojikiston, Qirg‘iziston” loyihasi doirasida o‘tkazildi.Uning tashkilotchilari BMTning Ta’lim va tadqiqot instituti, Germaniya atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi hamda Barqaror rivojlanishga ko‘maklashish markazi tomonidan “EKOMAKTAB” Ekologik resurs markazi.Mutaxassislar elektron chiqindilar sohasidagi qonunchilikni, moliyaviy mexanizmlarni, jumladan, ishlab chiqaruvchilar/importchilar mas’uliyatini kuchaytirish, yig‘ish va qayta ishlash infratuzilmasini takomillashtirish chora-tadbirlarini muhokama qildilar.Mutaxassislarning ta’kidlashicha, agar keskin choralar ko‘rilmasa, boshqarilmaydigan (ekologik jihatdan xavfsiz tarzda yig‘ilmagan va qayta ishlanmagan) elektron chiqindilar hajmi 2030-yilga borib 1,2 million tonnani, 2050-yilga borib esa 5,6 million tonnani tashkil etadi. Shu bilan birga, ulardagi qo‘rg‘oshin va simob miqdori 2050-yilga borib deyarli 1,4 ming tonnaga yetishi mumkin. Bu moddalar, o‘z navbatida, atrof-muhitga va inson salomatligiga turli darajada zarar etkazadi.Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ta’lim va tadqiqot instituti (UNITAR) ma’lumotlariga ko‘ra, 2019-yilda O‘zbekistonda 139,7 ming tonna elektron chiqindilar ishlab chiqarilgan. Xuddi shu davrda, Elektron chiqindilarning global monitoringi ma’lumotlariga ko‘ra, dunyoda uning 53,6 million tonnasi ishlab chiqarilgan, biroq ularning atigi 17,4 foizi yig‘ish va qayta ishlash bo‘yicha rasmiy hujjatlar bilan birga kelgan.O‘zbekistonda chiqindilarni boshqarish tizimi takomillashgan, biroq mamlakatda hali ham elektron chiqindilarni boshqarish tizimini rivojlantirish jarayoni davom etmoqda, deydi ekspertlar. “Chiqindilar bilan ishlash sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlarni tasdiqlash to‘g‘risida”gi hukumat qaroriga ko‘ra, yirik hajmli maishiy chiqindilarga, xususan, maishiy texnika, texnik jihozlar va orgtexnika kiradi. Hujjatda ko‘rsatilganidek, bunday chiqindilar uy-joy mulkdorlari shirkatlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari yoki boshqaruv kompaniyasi tomonidan belgilangan vaqtinchalik, maxsus ajratilgan joylarda saqlanishi kerak. Shu bilan birga, xizmat ko‘rsatuvchi tashkilot katta hajmdagi maishiy chiqindilarni alohida to‘lov evaziga olib chiqadi.Respublikaning 9 shahrida – Andijon, Nukus, Buxoro, Jizzax, Qarshi, Navoiy, Termiz, Guliston va Urganchda yig‘ish, tashish, saralash bo‘yicha ixtisoslashtirilgan klasterlar tashkil etilgani qimmatbaho qattiq maishiy chiqindilarni qayta ishlash samaradorligini oshirish yo‘lidagi muhim qadam bo‘ldi.O‘zbekistonda ayni paytda tarkibida simob bo‘lgan lampalarni yig‘ish va qayta ishlash, elektron chiqindilarni boshqarish tizimi ishlab chiqilmoqda.Ekologiya vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, respublikada elektr va elektron uskunalar chiqindilarini yig‘ish va qayta ishlash uchun infratuzilmani yaratish jarayoni davom etmoqda. Bunga ixtisoslashgan kompaniyalar qatorida “O‘zmetkombinat” AJ, “O‘zvtorsvetmet” AJ, “Toshrangmetzavod Recycling” mas’uliyati cheklangan jamiyati, “Olmaliq KMK” AJ bor.Mutaxassislarning fikricha, kengaytirilgan ishlab chiqaruvchi mas’uliyati elektr va elektron uskunalar chiqindilari boshqaruvi muammosini hal qilishga yordam beradi. Bu usul turli mamlakatlarda va sanoatda qo‘llaniladi. Ushbu mexanizmning asosiy g‘oyasi yig‘ish, ikkilamchi resurslardan maksimal darajada foydalanish va yo‘q qilish uchun chiqindilar hajmini kamaytirishning samarali tizimini yaratishdir.Shu munosabat bilan forum ishtirokchilari O‘zbekistonda ishlab chiqaruvchilarning kengaytirilgan mas’uliyatini joriy etish bo‘yicha “yo‘l xaritasi”ni muhokama qildilar.Mutaxassislarga ko‘ra, elektron chiqindilarni yig‘ish va qayta ishlashni faol rivojlantirish nafaqat ekologik jihatdan foydali, balki iqtisodiy samara ham beradi.“Masalan, 2050-yilgacha hosil bo‘ladigan chiqindilarning umumiy hajmidan qayta ishlash natijasida 1,1 million tonnadan ortiq temir, 195 ming tonna alyuminiy, 392 ming tonna plastmassa olish mumkin”, - deya xulosa qildi forum ishtirokchilari.
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2023
Anna Jelixovskaya
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/04/1c/34393060_348:50:935:637_100x100_80_0_0_067faeb5a518bb96ff950ec2641bb91d.jpg
Anna Jelixovskaya
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/04/1c/34393060_348:50:935:637_100x100_80_0_0_067faeb5a518bb96ff950ec2641bb91d.jpg
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Anna Jelixovskaya
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/04/1c/34393060_348:50:935:637_100x100_80_0_0_067faeb5a518bb96ff950ec2641bb91d.jpg
elektron chiqindilarni yig‘ish va qayta ishlash yo‘lga qo‘yilmasa o‘zbekistonni nima kutmoqda?
elektron chiqindilarni yig‘ish va qayta ishlash yo‘lga qo‘yilmasa o‘zbekistonni nima kutmoqda?
Elektron chiqindilarni yig‘ish va qayta ishlash yo‘lga qo‘yilmasa O‘zbekistonni nima kutmoqda?
Eksklyuziv
Mutaxassislarning ta’kidlashicha, agar keskin choralar ko‘rilmasa, boshqarilmaydigan elektron chiqindilar hajmi 2030-yilga borib 1,2 million tonnani, 2050-yilga borib esa 5,6 million tonnani tashkil etadi.
TOShKENT, 1 dek — Sputnik. Toshkentda “O‘zbekistonda elektron chiqindilarni boshqarish: hozirgi holat va keyingi qadamlar” milliy forumi bo‘lib o‘tdi. Tadbir “Elektron chiqindilarning milliy monitoringi: Qozog‘iston, O‘zbekiston, Tojikiston, Qirg‘iziston” loyihasi doirasida o‘tkazildi.
Uning tashkilotchilari BMTning Ta’lim va tadqiqot instituti, Germaniya atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi hamda Barqaror rivojlanishga ko‘maklashish markazi tomonidan “EKOMAKTAB” Ekologik resurs markazi.
Mutaxassislar elektron chiqindilar sohasidagi qonunchilikni, moliyaviy mexanizmlarni, jumladan, ishlab chiqaruvchilar/importchilar mas’uliyatini kuchaytirish, yig‘ish va qayta ishlash infratuzilmasini takomillashtirish chora-tadbirlarini muhokama qildilar.
Mutaxassislarning ta’kidlashicha, agar keskin choralar ko‘rilmasa, boshqarilmaydigan (ekologik jihatdan xavfsiz tarzda yig‘ilmagan va qayta ishlanmagan) elektron chiqindilar hajmi 2030-yilga borib 1,2 million tonnani, 2050-yilga borib esa 5,6 million tonnani tashkil etadi. Shu bilan birga, ulardagi qo‘rg‘oshin va simob miqdori 2050-yilga borib deyarli 1,4 ming tonnaga yetishi mumkin. Bu moddalar, o‘z navbatida, atrof-muhitga va inson salomatligiga turli darajada zarar etkazadi.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ta’lim va tadqiqot instituti (UNITAR) ma’lumotlariga ko‘ra, 2019-yilda O‘zbekistonda 139,7 ming tonna elektron chiqindilar ishlab chiqarilgan. Xuddi shu davrda, Elektron chiqindilarning global monitoringi ma’lumotlariga ko‘ra, dunyoda uning 53,6 million tonnasi ishlab chiqarilgan, biroq ularning atigi 17,4 foizi yig‘ish va qayta ishlash bo‘yicha rasmiy hujjatlar bilan birga kelgan.
“2014 yildan buyon bu ko‘rsatkich 1,8 million tonnaga oshdi, elektron chiqindilarning umumiy hajmi esa 9,2 million tonnaga oshdi. Bu shuni anglatadiki, qayta ishlash faoliyati dunyoda elektron chiqindilarning o‘sish sur’atlariga mos kelmaydi”, - deyiladi hisobotda.
O‘zbekistonda chiqindilarni boshqarish tizimi takomillashgan, biroq mamlakatda hali ham elektron chiqindilarni boshqarish tizimini rivojlantirish jarayoni davom etmoqda, deydi ekspertlar. “Chiqindilar bilan ishlash sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlarni tasdiqlash to‘g‘risida”gi hukumat qaroriga ko‘ra, yirik hajmli maishiy chiqindilarga, xususan, maishiy texnika, texnik jihozlar va orgtexnika kiradi. Hujjatda ko‘rsatilganidek, bunday chiqindilar uy-joy mulkdorlari shirkatlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari yoki boshqaruv kompaniyasi tomonidan belgilangan vaqtinchalik, maxsus ajratilgan joylarda saqlanishi kerak. Shu bilan birga, xizmat ko‘rsatuvchi tashkilot katta hajmdagi maishiy chiqindilarni alohida to‘lov evaziga olib chiqadi.
Respublikaning 9 shahrida – Andijon, Nukus, Buxoro, Jizzax, Qarshi, Navoiy, Termiz, Guliston va Urganchda yig‘ish, tashish, saralash bo‘yicha ixtisoslashtirilgan klasterlar tashkil etilgani qimmatbaho qattiq maishiy chiqindilarni qayta ishlash samaradorligini oshirish yo‘lidagi muhim qadam bo‘ldi.
O‘zbekistonda ayni paytda tarkibida simob bo‘lgan lampalarni yig‘ish va qayta ishlash, elektron chiqindilarni boshqarish tizimi ishlab chiqilmoqda.
Ekologiya vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, respublikada elektr va elektron uskunalar chiqindilarini yig‘ish va qayta ishlash uchun infratuzilmani yaratish jarayoni davom etmoqda. Bunga ixtisoslashgan kompaniyalar qatorida “O‘zmetkombinat” AJ, “O‘zvtorsvetmet” AJ, “Toshrangmetzavod Recycling” mas’uliyati cheklangan jamiyati, “Olmaliq KMK” AJ bor.
Mutaxassislarning fikricha, kengaytirilgan ishlab chiqaruvchi mas’uliyati elektr va elektron uskunalar chiqindilari boshqaruvi muammosini hal qilishga yordam beradi. Bu usul turli mamlakatlarda va sanoatda qo‘llaniladi. Ushbu mexanizmning asosiy g‘oyasi yig‘ish, ikkilamchi resurslardan maksimal darajada foydalanish va yo‘q qilish uchun chiqindilar hajmini kamaytirishning samarali tizimini yaratishdir.
“Bu O‘zbekistonda 2019-2028 yillarga mo‘ljallangan qattiq maishiy chiqindilarni boshqarish strategiyasida belgilangan va qattiq maishiy chiqindilarni boshqarish sohasida barqaror tizimni shakllantirish va rivojlantirishga qaratilgan chiqindilarni boshqarish bo‘yicha milliy siyosatga mos keladi”, - deb tushuntirdi Ekologiya vazirligi.
Shu munosabat bilan forum ishtirokchilari O‘zbekistonda ishlab chiqaruvchilarning kengaytirilgan mas’uliyatini joriy etish bo‘yicha “yo‘l xaritasi”ni muhokama qildilar.
“Mahsulot ishlab chiqaruvchilar va yetkazib beruvchilarning moliyaviy ko‘magisiz elektron chiqindilarni yig‘ish va qayta ishlash tizimini ishlab chiqishning iloji yo‘q. Shuning uchun ishlab chiqaruvchining kengaytirilgan mas’uliyatini joriy etish O‘zbekistonda ustuvor vazifalardan biridir”, — deyiladi hujjatda.
Mutaxassislarga ko‘ra, elektron chiqindilarni yig‘ish va qayta ishlashni faol rivojlantirish nafaqat ekologik jihatdan foydali, balki iqtisodiy samara ham beradi.
“Masalan, 2050-yilgacha hosil bo‘ladigan chiqindilarning umumiy hajmidan qayta ishlash natijasida 1,1 million tonnadan ortiq temir, 195 ming tonna alyuminiy, 392 ming tonna plastmassa olish mumkin”, - deya xulosa qildi forum ishtirokchilari.
