"Innoprom 2024" Rossiya va O‘zbekiston o‘rtasidagi muloqotlar samaradorligini tasdiqlamoqda
© press-slujba INNOPROM
Obuna bo‘lish
Toshkentda xalqaro sanoat ko‘rgazmasi to‘rtinchi bor o‘tkazilmoqda. Bu yil tashkilotchilar ilk bor yangi format – hududlar uchun biznes formatidan foydalanmoqda. Mutaxassislarning fikricha, bu samarali iqtisodiy rivojlanishning asosiy vositalaridan biridir.
TOShKENT, 23-aprel – Sputnik. Bu yil Innoprom Markaziy Osiyo mintaqasi mamlakatlari o‘rtasida sanoat hamkorligining yangi yo‘nalishlarini belgilamoqda. Ko‘rgazmada 27 ta davlatdan 10 mingdan ortiq ishtirokchi va biznes delegatsiyalar qatnashdi, 230 ta xorijiy kompaniya o‘z mahsulotlarini namoyish etmoqda. An’anaga ko‘ra, "Innoprom B2B" (biznes uchun biznes) formatida o‘tkazilmoqda. Biroq, ko‘rgazma dasturi direktori Anton Atrashkinning so‘zlariga ko‘ra, bu yil "Innoprom" birinchi marta yangi format - hududlar uchun biznes formatidan foydalanmoqda.
Ko‘rgazmaning yangi formatidan nimani kutish mumkin? O‘zbekiston va Rossiya hududlari o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar qanday kechmoqda va nima uchun Rossiya temir yo‘l infratuzilmasi yonida joylashgan hududlarni sanoat parklarini joylashtirish uchun qulay deb bilishi haqida – Sputnik O‘zbekiston materialida.
Globallashuv o‘zining jozibadorligini yo‘qotmoqda
Rossiya Fanlar akademiyasining E. M. Primakov nomidagi Jahon iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar milliy ilmiy-tadqiqot instituti Markaziy Osiyo sektori rahbari Stanislav Pritchinning so‘zlariga ko‘ra, "Innoprom" Rossiya kompaniyalarining kelishiga yordam beradi va O‘zbekiston ham bunga ochiq, shuning uchun ko‘rgazmaning maqsadi – hamkorlikni maksimal darajada oshirishdir.
“Ammo shu bilan birga, albatta, O‘zbekiston geografiyasini tushunish muhim, bu Markaziy Osiyoda barcha respublikalar bilan chegaradosh va Rossiya kompaniyalari uchun maksimal darajada eksportni rivojlantirishga qaratilgan. O‘zbekistonga kelish Rossiya kompaniyalariga zudlik bilan butun Markaziy Osiyo yo‘nalishini mustahkamlash, Tojikiston, Turkmaniston va Qirg‘izistonga tovarlar jo‘natish imkonini beradi”, — dedi ekspert.
So‘nggi ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, Rossiya va O‘zbekiston o‘rtasidagi tovar ayirboshlash barqaror o‘sib bormoqda. O‘zbekiston bosh vaziri o‘rinbosari Jamshid Xodjayevning so‘zlariga ko‘ra, 2024-yilda bu ko‘rsatkich 10 milliard dollarga yetgan, investitsiya loyihalari portfeli esa 20 milliard dollardan oshgan.
Jamshid Xodjayevning qayd etishicha, har ikki davlat, xususan, qishloq xo‘jaligida O‘zbekiston va Rossiya hududlari samarali hamkorlik qilishi va bir-birini to‘ldirishi mumkin bo‘lgan yangi istiqbollar ochilmoqda. Masalan, qo‘shma yirik agrosanoat klasterlari, ombor terminallari va qayta ishlash korxonalarini yaratish.
Shuningdek, u "Innoprom" nafaqat Rossiya va O‘zbekiston hududlari, balki butun Markaziy Osiyo mintaqasida, shuningdek, undan tashqarida ham hamkorlikdagi an’anaviy va muhim voqeaga aylanganini qo‘shimcha qildi.
O‘z navbatida, Rossiya Federatsiyasi Bosh vazirining o‘rinbosari – sanoat va savdo vaziri Denis Manturov ham mintaqalararo hamkorlik ikki davlat o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlikni rivojlantirishning muhim yo‘nalishlaridan biri ekanligini ta’kidladi.
“Hududlarimiz o‘rtasidagi aloqalar tobora qizg‘in va ko‘p qirrali bo‘lib bormoqda. Masalan, O‘zbekiston bilan savdo-iqtisodiy aloqalarni Rossiya Federatsiyasining 80 ga yaqin subyektlari qo‘llab-quvvatlamoqda. Ularni, avvalambor, iqtisodiy zarur – texnologik suverenitet, energetika va oziq-ovqat xavfsizligi, logistika, infratuzilmani modernizatsiya qilish, raqamli texnologiyalar kabi ustuvor yo‘nalishlarda yanada rivojlantirish kerak” – deya ta’kidladi Manturov.
Nima uchun "Innoprom" yangi formatda o‘tkazilmoqda? Stanislav Pritchinning so‘zlariga ko‘ra, bu mintaqaviylashtirishning mavjud tendensiyalariga mos keladi, chunki globallashuvning o‘zi allaqachon jozibadorligini yo‘qotmoqda, "chegara chiziqlari o‘zgarmoqda".
“Mintaqaviylashtirish keng ma’noda iqtisodiy rivojlanishning asosiy vositalaridan biridir. Shu bilan birga, mamlakatlar ichidagi mintaqaviylikni ham ta’kidlash mumkin. Ya’ni, Rossiya Federatsiyasi subyektlari muayan subyektivlikka, O‘zbekiston hududlari esa ma’lum bir subyektivlikka ega. Masalan, Rossiya-Qozog‘iston tajribasidan kelib chiqib, bizda mintaqalararo forum, prezidentlarning har yili chegaradosh viloyatlar rahbarlari bilan uchrashuvlari bor, bu bizga iqtisodiy hamkorlikni faollashtirish masalalarini hal qilish imkonini beradi”, — deya aniqlik kiritdi Pritchin.
"Ma'no" tadqiqot tashabbuslari markazi direktori Baxtiyor Ergashevning so‘zlariga ko‘ra, "Innoprom" – turli mamlakatlar, birinchi navbatda, O‘zbekiston va Rossiya biznes vakillari bir-biri bilan uchrashadigan, bu boradagi ishlar to‘g‘risida har bir tomon bilan hamkorlik qilish imkoniyati uchun to‘liq ma’lumot beruvchi platforma yaratishga urinishdir.
“Biznesdagi eng muhimi ishonchli ma’lumotni, iloji boricha, birinchi qo‘ldan olishdir. "Innoprom" bu imkoniyatni ham O‘zbekiston, ham Rossiya va boshqa mamlakatlar biznesmenlari uchun ham taqdim etmoqda. Bu ko‘rgazmaning asosiy maqsadidir va menimcha, Innoprom bu vazifani uddasidan chiqmoqda”, — deya qo‘shimcha qiladi ekspert.
Haqiqiy investitsiyalar
Baxtiyor Ergashev ham O‘zbekiston sanoatlashtirish siyosatini amalga oshirilishining ahamiyati, buning uchun hamkorlar va investorlar kerakligini ta’kidladi. Ekspertning so‘zlariga ko‘ra, Rossiya O‘zbekiston bilan bu yo‘nalishda hamkorlik qilishga tayyor, chunki u haqiqatda sanoat ishlab chiqarishiga sarmoya kiritayotgan kam sonli davlatlardan biri hisoblanadi.
Shu bilan birga, ishlab chiqarish bevosita respublika hududlarida ham yo‘lga qo‘yilgan. Yorqin misollardan biri, 2022 va 2023-yillarda Chirchiq va Jizzaxdagi sanoat parklari Tataristonning “Ximgrad” texnopolisi ishtirokida ochilgan.
Tatariston Rossiya Federatsiyasining O‘zbekiston bilan hamkorlik qilayotgan eng faol hududidir. Tatariston rahbari Rustam Minnixanov Innopromda ma’lum qilganidek, 2023-yil oxirida har ikki respublika o‘rtasidagi tovar aylanmasi 27 foizga o‘sdi va 370 million dollarni tashkil qildi.
"Toshkent viloyatida Tatariston ishtirokida 32 million dollarlik 14 loyiha ishga tushirildi. Yana ko‘plab loyihalar ishga tushirishga tayyorlanmoqda", – dedi Toshkent viloyati hokimi Zoyir Mirzayev.
Rossiya Federatsiyasining O‘zbekiston bilan faol hamkorlik qilayotgan yana bir subyekti Boshqirdiston bo‘lib, "Innoprom"da 72 kompaniyasi ishtirok etmoqda. Ko‘rgazma ochilishidan keyingi dastlabki soatlarda ular vakillarining O‘zbekistonning 90 ta korxonasining salohiyatli hamkorlari bilan uchrashuvlari bo‘lib o‘tdi. 2023-yil dekabr oyidan boshlab savdo vakili Azat Asqarov O‘zbekistonda Rossiya Federatsiyasining O‘zbekistondagi Savdo vakolatxonasida ishlab kelmoqda.
"Biz samaradorlikni ko‘rmoqdamiz: bizning vakilimiz qayerda paydo bo‘lishidan qat’i nazar, ma’lum bir hududda bu qo‘shimcha "qo‘lda yordam" bizga yiliga taxminan 6-10% o‘sish imkonini beradi", — dedi Boshqirdiston bosh vaziri Andrey Nazarov.
Hududlar o‘rtasidagi o‘zaro manfaatli hamkorlikning o‘sish nuqtalari qatorida Boshqirdistondan O‘zbekistonga neft va qayta ishlangan neft mahsulotlarini eksport qilish, shuningdek, O‘zbekistondan Boshqirdistonga meva-sabzavot mahsulotlari, yong‘oq va sabzavotlar yetkazib berishni ko‘rsatish mumkin.
Novosibirsk, Tomsk, Novgorod va Tula viloyatlari O‘zbekiston bozoriga faol kirib kelayotgan boshqa hududlardir. Masalan, Tula viloyati Namangan bilan hamkorlik qilish niyatida.
“Bu mintaqa sanoatdagi hamkor sifatida biz uchun strategik jihatdan qiziq”, — dedi Tula viloyati gubernatorining birinchi o‘rinbosari, Tula viloyati hukumati raisi Vacheslav Fedorishev.
Temir yo‘l yaqinidagi texnoparklar
Rossiya ishonchli sheriklar bilan birgalikda global zanjirlar qurishda davom etmoqda. Geosiyosat emas, balki o‘z mamlakatlari xalqlarining iqtisodiy manfaatlari va farovonligi uchun harakat qilayotganlar bilan, deb ta’kidladi Denis Manturov.
Shu munosabat bilan vazir yuqori texnologiyali kichik biznes subyektlarini kooperatsiya jarayonlariga faolroq integratsiyalashga e’tibor qaratmoqda.
“Buni Rossiyada amalga oshirish mumkin – bizda rivojlangan sanoat parklari, sanoat texnoparklari mavjud va davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanmoqda. Yoki Markaziy Osiyo mamlakatlarida ham shunday sanoat zonalarini yaratish mumkin. O‘zbekistonlik hamkasblarimiz bilan birgalikda yaratilgan Chirchiq va Jizzax texnoparklari tajribasi buning asosiy tasdig‘idir”, — dedi Manturov.
Shuningdek, u sanoat parklarini joylashtirish nuqtayi nazaridan temir yo‘l infratuzilmasi yonida joylashgan hududlar eng daromadli bo‘lishini qo‘shimcha qildi. Xususan, Shimol – Janub xalqaro transport koridori.
“Bu yo‘nalish qo‘shni sanoat infratuzilmasi uchun ham, Osiyo mamlakatlari bilan tovar ayirboshlash hajmini oshirish uchun ham katta istiqbolga ega. O‘tgan yilning o‘zida Kaspiy dengizining sharqiy qismida konteyner poyezdlari qatnovi ikki baravar oshdi va bu barcha qo‘shni davlatlar uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri tranzit imtiyozlaridir”, — dedi Denis Manturov.
Baxtiyor Ergashev ham rossiyalik vazirning fikriga qo‘shiladi, uning fikricha, sanoat ishlab chiqarishini rivojlantirish transport yo‘nalishlariga "qo‘nishi" kerak.
“Ular, xususan, "Shimol-Janub" transport yo‘lagi qancha ko‘p bo‘lsa, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar ham shunchalik yaxshi eksport salohiyatiga ega bo‘ladi. Ya’ni, O‘zbekistonda, masalan, Eron va Pokistonning janubiy va janubiy dengiz portlariga chiqadigan transport yo‘laklari rivojlanishi bilan birgalikda O‘zbekiston-Rossiya sanoat ishlab chiqarishining tashkil etilishi sanoatning ayrim tarmoqlarini rivojlantirish istiqbollarini tushunish, shuningdek, ishlab chiqarilgan mahsulot hajmlarini oshirish imkonini beradi. Rossiya va O‘zbekiston o‘rtasidagi transport yo‘nalishlarini, xususan, Shimol-Janub yo‘nalishini amalga oshirishdagi hamkorlik eng muhim va juda istiqbolli yo‘nalishi hisoblanadi. Bu Afg‘oniston orqali Pokiston portlariga chiqadigan ikkala yo‘nalishga ham, Arab dengizi va Fors ko‘rfazidagi Eron portlariga chiqadigan Eron yo‘nalishiga ham tegishli”, deya tushuntirdi ekspert.
Shu bilan birga Stanislav Pritchinning ta’kidlashicha, O‘zbekiston uchun "Shimol-Janub" yo‘lagi bo‘yicha asosiy cheklovchi omil respublikadan Eronga olib chiqadigan Turkmaniston temir yo‘liga to‘g‘ridan-to‘g‘ri chiqishning yo‘qligi bo‘lib qolmoqda.
“Bu masalani hal qilish uchun O‘zbekiston-Turkmaniston mintaqalararo aloqasini qurish bilan, albatta, O‘zbekistonning logistika holatini imkon qadar yaxshilash va to‘g‘ridan-to‘g‘ri Shimol-Janub sharqiy poligoniga ulanish mumkin”, – deb tushuntirdi Pritchin.
