https://oz.sputniknews.uz/20211009/evropada-energetik-inqiroz-kim-aybdor-20839948.html
Yevropada energetik inqiroz - kim aybdor?
Yevropada energetik inqiroz - kim aybdor?
Sputnik O‘zbekiston
Nima uchun Putin yevropaliklarga yon bosib jahon bozorida gaz yetkazib berishni ko‘paytirish tashabbusini qo‘llab -quvvatladi va Yevropa Ittifoqining energetik inqirozi... 09.10.2021, Sputnik O‘zbekiston
2021-10-09T13:45+0500
2021-10-09T13:45+0500
2023-04-05T18:34+0500
kolumnistlar
yevropa
gaz
rossiya
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1341/39/13413986_0:190:2969:1860_1920x0_80_0_0_0cc583ac560d18cd9a574f87d76352c7.jpg
Yevropada gaz fuchers bozoridagi ajiotaj bir oydan ko‘proq davom etdi. Avgust oyining boshlarida, ming kubometr yoqilg‘ining narxi TTF Yevropa xabining indeksi bo‘yicha 515 dollar darajasida edi, bir oy o‘tgach u 614 dollarga yetdi.Keyinchalik fucherslar tarixiy rekordlarni yangilab, faqat narxini oshdi: 6-oktabrda gaz ming kubometr uchun 1937 dollarlik tarixiy rekordga ko‘tarildi. Shundan so‘ng esa xuddi shunday tez pasayish gaz bozorida boshlandi: 7-oktabrda kotirovkalar 1000 dollardan pastga tushdi.Milliy energetika xavfsizligi jamg‘armasi yetakchi tahlilchisi Igor Yushkov Sputnik’ga bergan intervusida narxlarning o‘zgarishiga nima sabab bo‘lganini va kotirovkalarni pasaytirishda Rossiyaning o‘rni qanday ekanligini tushuntirib berdi.Ko‘p narsa yangiliklarga bog‘liqFuchers bozori hatto unga bevosita aloqador bo‘lmagan turli hodisalarga reaksiya beradi, deydi Igor Yushkov va energetika bozori tarixiga kirgan 6-oktabrdagi savdo misolida fucherslarning yangiliklarga bog‘liq."Biz tom ma’noda bir kunda narx 1900 dollarga ko‘tarilganini ko‘rdik, keyin esa 600 dollarga tushdi. Garchi real gaz bozoridagi talab va taklif balansi nuqtayi nazaridan qaralsa-da, hech narsa o‘zgarmadi. Yevropa qancha gaz iste’mol qilsa, shuncha iste’mol qilmoqda. Yetkazib berilgan va davom etmoqda, - deydi ekspert. - Ammo "Shimoliy oqim- 2" hanuz ishga tushmaganligi haqidagi xabarga reaksiya bo‘ldi va shu bilan birga, ko‘mir narxi tarixiy rekord darajaga yetdi (6 oktabr kuni Yevropada tonna energetik ko‘mirning narxi 300 dollardan oshdi).Biroq, ko‘mir narxining ko‘tarilishini oldindan aytish mumkin edi, deb qo‘shimcha qiladi Yushkov. Gap shundaki, gaz qimmat bo‘lganda, kompaniyalar boshqa energiya manbaiga o‘tishga harakat qiladi va shuning uchun Yevropa ko‘proq ko‘mir iste’mol qila boshladi."Ajiotaj esa narxlarning ko‘tarilishiga olib keldi", - deydi ekspert.Yangiliklarning fuchersga ta’siriga yana bir misol, Vladimir Putinning 6-oktabrda bo‘lib o‘tgan energetikani rivojlantirish bo‘yicha uchrashuvi bo‘lishi mumkin, deb hisoblaydi Igor Yushkov.Rossiya uchun qanday foyda?Ta’minotning oshishi haqiqatan ham Yevropada gaz narxini pasaytirishi mumkin, chunki raqobat sharoitida kompaniyalar narxlarni pasaytiradi. Igor Yushkovning fikricha, Rossiya uchun bozorni barqarorlashtirish juda muhim, chunki o‘ta yuqori narxlar talabni yo‘q qila boshlaydi."Iste’molchi - kompaniyalar bunday qimmat gazni ololmaydi", deydi u. - Masalan, azotli o‘g‘itlar ishlab chiqaruvchilari ularni gazdan tayyorlaydi. Bir qator kompaniyalar zavodlarni allaqachon to‘xtatib qo‘yishdi, chunki o‘g‘itlarni keyinchalik chiqadigan narxda sotib bo‘lmaydi (gaz narxini hisobga olgan holda - tahr.). Yoki qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqaruvchilar issiqxonalarni gaz bilan isitiladi - ular ham o‘z faoliyatini to‘xtatdi”.Ming kubometr gaz uchun 200-300 dollarga tushsa, bu boshqa gap, -tushuntiradi Igor Yushkov. Shunda gaz qayta tiklanadigan energiyadan ko‘ra foydali bo‘ladi. "Yana bir narsa, gaz ming dollarga tushganda, qayta tiklanadigan energiya raqobatbardosh bo‘ladi", deydi ekspert. "Biz yuqori narxlardan foyda ko‘ramiz, lekin juda yuqori narxlardan emas."Bu orada gaz bozoridagi narxlarning ko‘tarilishini treyderlar pozitsiyasi bilan izohlash mumkin, deydi Yushkov. "Ehtimol, ular gaz fuchers shartnomalarini ommaviy ravishda sotib olishni boshladilar: agar hozir hamma narsa yomon bo‘lsa va Yevropaning energetika sohasida inqiroz bo‘lsa, isitish mavsumi boshlanganda nima bo‘ladi? Mana shartnomalar narxi keskin ko‘tarildi ", - deydi u."Yevropaga surishtiruvlar emas, balki oynaga qarash kerak"6 oktabr voqealaridan so‘ng, Yevroittifoqining beshta mamlakati (Fransiya, Ispaniya, Chexiya, Ruminiya va Gretsiya) iqtisodiyot va moliya vazirlari qo‘shma bayonotga imzo chekdilar, unda ular energetik inqiroz sabablari bo‘yicha surishtiruv o‘tkazish taklif qilindi.O‘tgan yilgi ob -havo sharoiti tufayli omborxonalarda gaz miqdori kamaydi, deb tushuntiradi ekspert. "Qish juda sovuq bo‘ldi, keyin issiq yoz keldi va havoni salqinlashtirish uchun ko‘p energiya sarflandi", deydi u.Yushkov ta’kidlashicha, gaz kompaniyalari bozorda narxlar ko‘tarila boshlaganini ko‘rib, sarflangan energiya o‘rnini to‘ldirishga intilmadi.Igor Yushkovning fikriga ko‘ra, inqirozning yana bir sababi - mahalliy gaz yetkazib beruvchilarning muammolari bo‘ldi. “Norvegiya ketma-ket to‘rtinchi yil gaz qazib olishni kamaytirmoqda, Jazoirda esa ichki iste’mol o‘sib bormoqda, shuning uchun u kamroq gaz eksport qilmoqda. Mana sabab”, - deydi ekspert.
https://oz.sputniknews.uz/20211008/ei-gaz-narxi-sababli-rossiyaga-ogohlantirish-berdi-20825063.html
https://oz.sputniknews.uz/20211007/rossiya-ukraina-orqali-gaz-tranziti-boyicha-majburiyatlarga-rioya-qilish-niyatida--putin-20808531.html
https://oz.sputniknews.uz/20211001/evropa-gaz-bozori-uchun-jangda-aqsh-rossiyaga-yutqazdi-20733272.html
https://oz.sputniknews.uz/20210802/gazprom-evropa-omborlariga-jonatilayotgan-gaz-hajmini-qisqartirdi-19913714.html
yevropa
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2021
Danara Kurmanova
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1118/34/11183496_316:287:730:701_100x100_80_0_0_2081302326330070bf242444fe5c43bb.jpg
Danara Kurmanova
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1118/34/11183496_316:287:730:701_100x100_80_0_0_2081302326330070bf242444fe5c43bb.jpg
Yangiliklar
uz_UZ
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik O‘zbekiston
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Danara Kurmanova
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/1118/34/11183496_316:287:730:701_100x100_80_0_0_2081302326330070bf242444fe5c43bb.jpg
kolumnistlar, yevropa, gaz, rossiya
kolumnistlar, yevropa, gaz, rossiya
Yevropada energetik inqiroz - kim aybdor?
13:45 09.10.2021 (yangilandi: 18:34 05.04.2023) Nima uchun Putin yevropaliklarga yon bosib jahon bozorida gaz yetkazib berishni ko‘paytirish tashabbusini qo‘llab -quvvatladi va Yevropa Ittifoqining energetik inqirozi qanday boshlandi? – bularni ekspert tushuntirib berdi.
Yevropada gaz fuchers bozoridagi ajiotaj bir oydan ko‘proq davom etdi. Avgust oyining boshlarida, ming kubometr yoqilg‘ining narxi TTF Yevropa xabining indeksi bo‘yicha 515 dollar darajasida edi, bir oy o‘tgach u 614 dollarga yetdi.
Keyinchalik fucherslar tarixiy rekordlarni yangilab, faqat narxini oshdi: 6-oktabrda gaz ming kubometr uchun 1937 dollarlik tarixiy rekordga ko‘tarildi. Shundan so‘ng esa xuddi shunday tez pasayish gaz bozorida boshlandi: 7-oktabrda kotirovkalar 1000 dollardan pastga tushdi.
Milliy energetika xavfsizligi jamg‘armasi yetakchi tahlilchisi Igor Yushkov Sputnik’ga bergan intervusida narxlarning o‘zgarishiga nima sabab bo‘lganini va kotirovkalarni pasaytirishda Rossiyaning o‘rni qanday ekanligini tushuntirib berdi.
Ko‘p narsa yangiliklarga bog‘liq
Fuchers bozori hatto unga bevosita aloqador bo‘lmagan turli hodisalarga reaksiya beradi, deydi Igor Yushkov va energetika bozori tarixiga kirgan 6-oktabrdagi savdo misolida fucherslarning yangiliklarga bog‘liq.
"Biz tom ma’noda bir kunda narx 1900 dollarga ko‘tarilganini ko‘rdik, keyin esa 600 dollarga tushdi. Garchi real gaz bozoridagi talab va taklif balansi nuqtayi nazaridan qaralsa-da, hech narsa o‘zgarmadi. Yevropa qancha gaz iste’mol qilsa, shuncha iste’mol qilmoqda. Yetkazib berilgan va davom etmoqda, - deydi ekspert. - Ammo "Shimoliy oqim- 2" hanuz ishga tushmaganligi haqidagi xabarga reaksiya bo‘ldi va shu bilan birga, ko‘mir narxi tarixiy rekord darajaga yetdi (6 oktabr kuni Yevropada tonna energetik ko‘mirning narxi 300 dollardan oshdi).
Biroq, ko‘mir narxining ko‘tarilishini oldindan aytish mumkin edi, deb qo‘shimcha qiladi Yushkov. Gap shundaki, gaz qimmat bo‘lganda, kompaniyalar boshqa energiya manbaiga o‘tishga harakat qiladi va shuning uchun Yevropa ko‘proq ko‘mir iste’mol qila boshladi.
"Ajiotaj esa narxlarning ko‘tarilishiga olib keldi", - deydi ekspert.
Yangiliklarning fuchersga ta’siriga yana bir misol, Vladimir Putinning 6-oktabrda bo‘lib o‘tgan energetikani rivojlantirish bo‘yicha uchrashuvi bo‘lishi mumkin, deb hisoblaydi Igor Yushkov.
"Bu ijobiy yangilik edi. U topshiriq berdi: agar "Gazprom" ning qo‘shimcha eksport qilish imkoniyatlari bo‘lsa, hech kimni qiyin ahvolga solib qo‘yish kerak emas ", - eslatdi Yushkov. - Va bu Yevropaga gaz yetkazib berishni ko‘payishi mumkinligi haqida signal sifatida qabul qilindi. Aynan shu signal yoqilg‘i narxini pasaytirishga turtki bergan bo‘lishi mumkin".
Rossiya uchun qanday foyda?
Ta’minotning oshishi haqiqatan ham Yevropada gaz narxini pasaytirishi mumkin, chunki raqobat sharoitida kompaniyalar narxlarni pasaytiradi. Igor Yushkovning fikricha, Rossiya uchun bozorni barqarorlashtirish juda muhim, chunki o‘ta yuqori narxlar talabni yo‘q qila boshlaydi.
"Iste’molchi - kompaniyalar bunday qimmat gazni ololmaydi", deydi u. - Masalan, azotli o‘g‘itlar ishlab chiqaruvchilari ularni gazdan tayyorlaydi. Bir qator kompaniyalar zavodlarni allaqachon to‘xtatib qo‘yishdi, chunki o‘g‘itlarni keyinchalik chiqadigan narxda sotib bo‘lmaydi (gaz narxini hisobga olgan holda - tahr.). Yoki qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqaruvchilar issiqxonalarni gaz bilan isitiladi - ular ham o‘z faoliyatini to‘xtatdi”.
Ming kubometr gaz uchun 200-300 dollarga tushsa, bu boshqa gap, -tushuntiradi Igor Yushkov. Shunda gaz qayta tiklanadigan energiyadan ko‘ra foydali bo‘ladi. "Yana bir narsa, gaz ming dollarga tushganda, qayta tiklanadigan energiya raqobatbardosh bo‘ladi", deydi ekspert. "Biz yuqori narxlardan foyda ko‘ramiz, lekin juda yuqori narxlardan emas."
Bu orada gaz bozoridagi narxlarning ko‘tarilishini treyderlar pozitsiyasi bilan izohlash mumkin, deydi Yushkov. "Ehtimol, ular gaz fuchers shartnomalarini ommaviy ravishda sotib olishni boshladilar: agar hozir hamma narsa yomon bo‘lsa va Yevropaning energetika sohasida inqiroz bo‘lsa, isitish mavsumi boshlanganda nima bo‘ladi? Mana shartnomalar narxi keskin ko‘tarildi ", - deydi u.
"Yevropaga surishtiruvlar emas, balki oynaga qarash kerak"
6 oktabr voqealaridan so‘ng, Yevroittifoqining beshta mamlakati (Fransiya, Ispaniya, Chexiya, Ruminiya va Gretsiya) iqtisodiyot va moliya vazirlari qo‘shma bayonotga imzo chekdilar, unda ular energetik inqiroz sabablari bo‘yicha surishtiruv o‘tkazish taklif qilindi.
"Yevropa aybdorlarni qidirish o‘rniga, oynaga qarash kerak", deydi Igor Yushkov. - Nega inqiroz yuz berdi? O‘z siyosatingiz va kompaniyalaringizga e’tibor bering! Yevropa oldingi isitish mavsumidan bo‘sh gaz omborlari bilan chiqdi".
O‘tgan yilgi ob -havo sharoiti tufayli omborxonalarda gaz miqdori kamaydi, deb tushuntiradi ekspert. "Qish juda sovuq bo‘ldi, keyin issiq yoz keldi va havoni salqinlashtirish uchun ko‘p energiya sarflandi", deydi u.
Yushkov ta’kidlashicha, gaz kompaniyalari bozorda narxlar ko‘tarila boshlaganini ko‘rib, sarflangan energiya o‘rnini to‘ldirishga intilmadi.
"Har bir kompaniya shunday deb o‘yladi: yo‘q, bu qandaydir chayqalish, hozir yuqori narxda 400 dollarga sotib olmayman. Chunki qishda bu arzonroq bo‘ladi va men zararni tuzataman. Keyin ular narxi 500 dollar ekanini ko‘rishdi: "Mana, narxning eng yuqori cho‘qqisi. Keyin arzonroq bo‘ladi! "Keyin esa 600 dollar, 700, 800 - va oktabr ham keldi", - deydi ekspert.
Igor Yushkovning fikriga ko‘ra, inqirozning yana bir sababi - mahalliy gaz yetkazib beruvchilarning muammolari bo‘ldi. “Norvegiya ketma-ket to‘rtinchi yil gaz qazib olishni kamaytirmoqda, Jazoirda esa ichki iste’mol o‘sib bormoqda, shuning uchun u kamroq gaz eksport qilmoqda. Mana sabab”, - deydi ekspert.
